dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Gdzie leży krtań i jaka jest jej rola?

Krtań to narząd stanowiący część układu oddechowego łączący gardło z tchawicą. Orientacyjnie krtań znajduje się na przedniej stronie szyi. Głośnia to najwęższa część jamy krtani. Podczas oddychania szpara głośni jest otwarta, aby umożliwić powietrzu dotarcie do płuc. Podczas połykania pokarmu głośnia zmienia swoje położenie tak, aby drogi oddechowe zostały zamknięte - zapobiega to przedostawaniu się pokarmu do płuc. W głośni znajdują się dwa fałdy głosowe zwane strunami głosowymi, które umożliwiają generowanie dźwięku podczas mówienia. 

Pierwsze objawy raka krtani

Chrypka lub zmiana głosu

Ochrypły głos, chrypka utrzymująca przez ponad 3 tygodnie może to być pierwszą oznaką raka krtani, jeżeli wykluczono inne przyczyny tego stanu np. 

• ostrego zapalenia krtani,
• refluksu żołądkowo-przełykowego,
• alergii,
• ostrego urazu okolicy szyi. 

Trudności z połykaniem pokarmów, ból podczas połykania

Trudności z połykaniem pokarmów oraz stałe uczucie obcego ciała w gardle może wynikać z ucisku guza nowotworowego krtani na przełyk, utrudniając przemieszczanie pokarmu w dół. Przełykaniu pokarmów może ponadto towarzyszyć dyskomfort lub ból. W pierwszej kolejności należy wykluczyć możliwość połknięcia  ości rybnej lub innej treści pokarmowej mogącej utknąć w okolicy gardła. 

Uporczywy kaszel, świszczący oddech, krwioplucie

Przedłużający się kaszel i drapanie w gardle niezwiązane z zapaleniem górnych dróg oddechowych czy chorobami pulmonologicznymi, może stanowić efekt podrażnienia tkanek przez naciekający guz nowotworowy krtani. Pilna konsultacja lekarska wskazana jest szczególnie w przypadku krwioplucia, odkrztuszania krwistej wydzieliny. 

Nieprzyjemny zapach z ust - halitoza

W niektórych przypadkach zmieniony zapach z ust, gdy wykluczono inne tego przyczyny (próchnica, zapalenie gardła), może wskazywać na raka krtani. 

Wyczuwalny guz na szyi

W zaawansowanych stadiach raka krtani masa nowotworu może formować guz wyczuwalny na przedniej części szyi. 

Utrata masy ciała bez przyczyny

Chudnięcie niezależne od ilości spożywanych kalorii w ciągu dnia, po wykluczeniu niedoczynności tarczycy, zawsze należy traktować jako możliwy objaw rozwijającego się w organiźmie nowotworu.

Czynniki ryzyka rozwoju raka krtani

Palenie papierosów jest najważniejszym czynnikiem ryzyka raka krtani. Duże znaczenie ma ponadto regularne spożywanie alkoholu. 

Do pozostałych czynników ryzyka raka krtani zalicza się:

• dieta bogata w tłuszcze i mięso konserwowane solą, 
• dieta uboga w zielone warzywa liściaste, 
• zakażenie wirusem HPV, 
• narażenie na działanie farb, azbestu, oparów benzyny i promieniowania jonizującego, 
• podeszły wiek.

Diagnostyka raka krtani

W pierwszej kolejności lekarz laryngolog przeprowadzi wywiad dotyczący niepokojących objawów, historii nawyków zdrowotnych, a także przebytych chorób oraz ich leczenia zachowawczego i zabiegowego.

Następnie laryngolog przeprowadzi badanie laryngologiczne gardła i krtani za pomocą małego lusterka z długim uchwytem. Możliwe jest także przeprowadzenie badania fiberoskopii, które pozwala na uwidocznienie strun głosowych. Częstym objawem raka krtani jest porażenie strun głosowych spowodowane naciekiem nowotworowym. Następnie lekarz sprawdzi, czy węzły chłonne szyi nie są przypadkiem powiększone. 

W razie wykrycia guza lub nieprawidłowego anatomicznie nacieku na krtani, zalecane jest wykonanie biopsji, w trakcie której pobiera się próbkę do badania histopatologicznego. 

Po zdiagnozowaniu raka krtani przeprowadza się dodatkowe badania w celu sprawdzenia, czy komórki nowotworowe rozprzestrzeniły się także w obrębie innych części ciała (czy doszło do przerzutów nowotworowych). Rak rozprzestrzenia się w organizmie na trzy sposoby: naciekając tkanki, poprzez układ limfatyczny oraz krew. Guz przerzutowy jest tym samym typem nowotworu, co guz pierwotny. Na przykład, jeśli rak krtani rozprzestrzeni się do oskrzeli, komórki nowotworowe w oskrzelach są w rzeczywistości komórkami raka krtani. 

Badania obrazowe przydatne w diagnostyce stanu zaawansowania raka krtani to: PET-CT (pozytonowa tomografia emisyjna), rezonans magnetyczny. 

Rodzaje raka krtani

Zdecydowana większość nowotworów krtani to zróżnicowany rak płaskonabłonkowy. Wzorce rozprzestrzeniania się komórek nowotworówych zależą od lokalizacji guza pierwotnego i sieci układu limfatycznego w tym miejscu. Nowotwory złośliwe krtani dzieli sie na:

• rak nagłośni (górna część krtani) - najszybciej rozwijający się,
• rak głośni (środkowa część krtani) - wolno rozwijający się,
• rak podgłośni (dolna część krtani) - pośrednie tempo wzrostu. 

Leczenie raka krtani

W procesie wyboru metody leczenia raka krtani bierze się pod uwagę następujące czynniki:

• mobilność strun głosowych,
• obszar krtani zajęty nowotworem,
• zajęcie chrząstki tarczowatej,
• zajęcie podstawy języka,
• zajęcie tętnicy szyjnej,
• naciekanie przełyku,
• naciek sąsiadujących mięśni krtani,
• zajęcie węzłów chłonnych szyi,
• obecność odległych zmian przerzutowych.

Leczenie wczesnego stadium raka krtani

Rak krtani we wczesnym stadium może być skutecznie leczony z wykorzystaniem:

• radioterapii miejscowej,
• zabiegu chirurgicznego - wycięcia guza nowotworowego z zachowaniem marginesu zdrowych tkanek z zachowaniem własnej krtani. 

Leczenie raka głośni

Zalecana jest miejscowa radioterapia lub zabieg chirurgiczny - wybór metody w dużym stopniu zależy od doświadczenia i prefenrecji lekarza. Chirurgia oszczędzająca głos jest możliwa w większości przypadków, ale nie zawsze. W niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie całkowitej laryngektomii (całkowitego usunięcia krtani). 

Leczenie raka nagłośni

Podobnie jak w przypadku raka głośni, izolowanego raka nagłośni można leczyć za pomocą chirurgii oszczędzającej krtań lub naświetlań. Główną różnicą w porównaniu z rakiem głośni jest ukierunkowanie na towarzyszące leczenie struktur szyi ze względu na większy odsetek przerzutów do węzłów chłonnych. Metody chirurgiczne obejmują resekcję endoskopową lub częściową laryngektomię nagłośniową. 

Miejscowo zaawansowane nowotwory krtani

Nowotwory miejscowo zaawansowane są trudniejsze w leczeniu i zazwyczaj wymagają terapii skojarzonej. Nowotwory te, jeśli można je wyciąć chirurgicznie, nie kwalifikują się do leczenia oszczędzającego krtań. 

Pooperacyjna radioterapia szyi może być wskazana w przypadku:

• naciekania nowotworu okolicznych tkanek (w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzenienia się nowotworu do tracheostomii),
• zaawansowanego stadium guza i zajęcia węzłów chłonnych,
• marginesów zdrowych tkanek mniejszych niż 5 mm,
• naciekania nerwu. 

Uzupełniająco stosuje się chemioterapię. 

Tracheostomia po całkowitym wycięciu krtani

Tracheostomia to otwór łączący tchawicę z powierzchnią ciała w dolnej części szyi. Tracheostomia tworzona jest celem umożliwienia swobodnego oddychania u pacjentów po całkowitym wycięciu krtani. Otwór ten pozostaje już do końca życia i wymaga specjalnej pielęgnacji. 

Czy mówienie po całkowitym wycięciu krtani jest możliwe?

Po całkowitej laryngektomii pacjenci tracą zdolność do naturalnego mówienia w tradycyjny sposób, ponieważ struny głosowe krtani są głównym narządem odpowiedzialnym za wytwarzanie dźwięku. Istnieją metody zastępcze, które pozwalają na komunikację, takie jak: protezy głosowe umieszczane w tracheostomii - laryngofony, urządzenia elektroniczne wytwarzające dźwięk, mowa tchawiczo-przełykowa. 

Podejrzewasz u siebie objawy raka krtani? Umów wizytę u lekarza laryngologa

Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Źródła:

1. Koroulakis A, Agarwal M. Laryngeal Cancer. [Updated 2022 Mar 15]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Zaburzenia równowagi, nagłe zawroty głowy - jak wygląda konsultacja laryngologiczna?

Czego spodziewać się podczas wizyty u lekarza laryngologa, gdy chcesz zdiagnozować przyczyny zawrotów głowy:

1. Lekarz zada Ci pytania dotyczące okoliczności i częstotliwości występowania zawrotów głowy, obecności objawów towarzyszących (np. nudności, wymiotów, bólu głowy, bólu ucha, szumów usznych, trudności z chodzeniem), ewentualnych urazów głowy, infekcji ucha oraz zabiegów operacyjnych w obrębie ucha w przeszłości, schorzeń współistniejących (np. nadciśnienia tętniczego, miażdżycy). 
2. Następnie laryngolog zbada przewód słuchowy zewnętrzny i oceni błonę bębenkową, sprawdzi czy w uchu nie gromadzi się nadmiar wydzieliny i czy ucho nie wykazuje cech zapalenia.
3. Istotna jest ponadto ocena równowagi z wykorzystaniem prostych testów pozwalających ocenić funkcje przedsionkowe, np. test Dix-Hallpike'a, test Romberga, lub innych. 
4. W niektórych przypadkach laryngolog może wykonać badanie tympanometryczne lub zlecić testy audiologiczne. 
5. Celem wykluczenia groźnych zmian zapalnych, nowotworowych czy malformacji naczyniowych lekarz zleca wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego głowy. Jeżeli już wykonano u Ciebie takie badania, przynieś ich wyniki na konsultację laryngologiczną. 
6. Po zebraniu wszystkich informacji i wyników badań laryngolog ustali diagnozę i przedstawi plan leczenia. Postępowanie może obejmować opcje takie jak: manewry pozycjonujące w przypadku łagodnych położeniowych zawrotów głowy, leki przeciwzapalne, leki przeciwwymiotne, psychoterapię.
7. Jeżeli przyczyny związane z funkcjonowaniem przedsionkowego narządu równowagi zostaną wykluczone, lekarz zaleci konsultację z innymi specjalistami, takimi jak neurolog czy kardiolog. 

Łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy

Łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy (BPPV, benign paroxysmal positional vertigo) są najczęstszą obwodową przyczyną zawrotów głowy. Objawy powstają w wyniku nieprawidłowego przemieszczania się otolitów w wypełnionych płynem kanałach półkolistych ucha wewnętrznego. Ruchy otolitów wywołują odkszałcenie komórek rzęsatych łagiewki, co powoduje przekazanie informacji dotyczących zmian położenia głowy, w tym przechylenia, obrotu i przyspieszenia liniowego do centralnego układu nerwowego. W przypadku położeniowych zawrotów głowy otolity w kanale spowalniają, a nawet mogą nieprawidłowo pobudzać receptory łagiewki, tworząc sygnały niespójne z rzeczywistym ruchem głowy. Ta rozbieżność informacji sensorycznych prowadzi do powstania uczucia zawrotów głowy.

Większość przypadków BPPV występuje bez określonej przyczyny i określa się je jako BPPV pierwotne lub idiopatyczne. Pozostałe przypadki nazywane są wtórnymi BPPV i często są związane z podstawową patologią, taką jak: uraz głowy, zapalenie nerwu przedsionkowego, zapalenie błędnika, choroba Ménière’a, migrena, zmiany niedokrwienie. Najczęstszą przyczyną wtórnego BPPV jest uraz głowy, który może doprowadzić do uwolnienia mnogich otolitów do endolimfy. 

Jak wyglądają napadowe położeniowe zawroty głowy?

Nasilenie objawów u różnych pacjentów może być bardzo zmienne. W skrajnych przypadkach nawet najmniejszy ruch głowy może spowodować nudności i wymioty.  Ataki silnych zawrotów głowy występują tylko wtedy, gdy następuje ruch głowy. W spoczynku objawy nie występują. 

Diagnostyka napadowych położeniowych zawrotów głowy

Manewr Dixa-Hallpike’a jest standardowym testem pozwalającym na rozpoznanie BPPV. Objawem patognomonicznym BPPV jest oczopląs rotacyjny z opóźnieniem i krótkim czasem trwania. W manewrze Dixa-Hallpike'a pacjent zostaje szybko przeniesiony z pozycji siedzącej do pozycji leżącej z głową obróconą o 45 stopni w prawo (lekarz podtrzymuje głowę pacjenta). Po 20–30 sekundach pacjenta przywraca się do pozycji siedzącej. Jeśli występuje oczopląs, tę samą procedurę powtarza się po lewej stronie. 

Leczenie

Leczenie obejmuje głównie postępowane zachowawcze - naukę manewrów pozycjonujących otolity w kanałach półkolistych. 

Zapalenie błędnika

Błędnik współpracuje z ośrodkami nerwowymi w mózgu, aby umożliwić utrzymanie równowagi podczas ruchu oraz orientację przestrzenną. Zapalenie błędnika może być spowodowane przez wirusy, bakterie lub choroby ogólnoustrojowe. W rzadkich przypadkach schorzenie prowadzi do kostniejącego zapalenia błędnika, podczas którego dochodzi do patologicznego kostnienia błędnika błoniastego. Zapalenie nerwu przedsionkowego jest często używane zamiennie z zapaleniem błędnika, ponieważ objawy i obraz kliniczny są niezwykle podobne. Jednak prawdziwe zapalenie nerwu przedsionkowego to zapalenie ograniczone do samego nerwu przedsionkowego, bez zapalenia błędnika. 

Objawy zapalenia błędnika

Najczęstsze objawy zapalenia błędnika to nudności, wymioty i silne zawroty głowy typu „wirowanie w pokoju”. Objawy trwają nie dłużej niż 72 godziny, jednakże problemy z równowagą i sporadyczne krótkie epizody zawrotów głowy mogą utrzymywać się jeszcze przez kilka tygodni. Pacjenci mogą również skarżyć się na ubytek słuchu lub szumy uszne. 

Diagnostyka zapalenia błędnika

W diagnostyce ważne jest badanie przesiewowe pod kątem czynników ryzyka. Należą do nich niedawne infekcje wirusowe (infekcje górnych dróg oddechowych), perlak ucha, przebyta operacja ucha, przebyte złamanie kości skroniowej lub czaszki, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ostre/przewlekłe zapalenie ucha środkowego. Podczas badania pacjenci często wykazują oczopląs, odbiorczy ubytek słuchu w uszkodzonym uchu, zaburzenia chodu i równowagi. Otoskopia może dostarczyć wskazówek co do etiologii choroby, np. zapalenia ucha środkowego lub perlaka. W niektórych przypadkach pomocne w diagnostyce są badania obrazowe – rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Leczenie zapalenia błędnika

Wybór metody leczenia zależy od czynnika wywołującego zapalenie, np:

• W bakteryjnym zapaleniu błędnika stosuje się antybiotykoterapię. Doustne antybiotyki są leczeniem pierwszego rzutu w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego z nienaruszoną błoną bębenkową. Jeżeli infekcja nie ustąpi, konieczne może być podanie antybiotyków dożylnie. W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie zabiegowe polegające na oczyszczeniu ucha środkowego z zalegającej ziarniny zapalnej. 
• Wirusowe zapalenie błędnika należy leczyć głównie poprzez nawodnienie, podawanie leków przeciwwymiotnych i odpoczynek. Obecnie istnieje niewiele mocnych dowodów dotyczących stosowania leków przeciwwirusowych i sterydów w wirusowym zapaleniu błędnika. 
• W leczeniu autoimmunologicznego zapalenia błędnika stosuje się kortykosteroidy. 

Choroba Meniere'a

W chorobie Ménière’a nadmierne nagromadzenie endolimfy w błędniku zakłóca prawidłową równowagę i przekaźnictwo sygnałów pomiędzy uchem wewnętrznym a mózgiem. Nieprawidłowość ta powoduje zawroty głowy i inne objawy choroby Ménière’a takie jak: szumy uszne, ubytek słuchu, uczucie pełności lub zatkania ucha.

Istnieje wiele teorii na temat przyczyn choroby Ménière’a. Według jednej z nich choroba Ménière’a stanowi wynik zwężenia naczyń krwionośnych analogicznego do zmian naczyniowych typowych dla migreny. Ponadto choroba może być konsekwencją infekcji wirusowych, alergii lub reakcji autoimmunologicznych. Ponieważ w niektórych przypadkach choroba Ménière’a występuje rodzinnie, proponuje się, że schorzenie to może być również wynikiem zmian genetycznych powodujących nieprawidłowości w objętości lub regulacji ciśnienia płynu endolimfalnego. 

Leczenie choroby Meniere'a

• Leczenie farmakologiczne (np. meklizyna, diazepam) może pomóc złagodzić zawroty głowy i skrócić czas ich trwania. 
• Ograniczenie soli w diecie, stosowanie leków moczopędnych - celem jest zmniejszenie ilości płynów zatrzymywanych w organizmie, co może pomóc zmniejszyć objętość płynu i ciśnienie w uchu wewnętrznym.
• Ograniczenie kofeiny, czekolady i alkoholu u osób, które zaobserwowały, że ich spożycie wyzwala napady zawrotów głowy. 
• Ostrzykiwanie ucha środkowego gentamycyną lub kortykosterydem pomaga kontrolować zawroty głowy, ale znacznie zwiększa ryzyko utraty słuchu, ponieważ może to uszkodzić mikroskopijne komórki rzęsate w uchu wewnętrznym.
• Terapia przerywaną impulsacją ciśnienia powietrza. 
• Niektóre zabiegi chirurgiczne (jako ostateczność) są wykonywane na worku endolimfatycznym w celu jego dekompresji. Inną możliwą operacją jest przecięcie nerwu przedsionkowego. 

Zaburzenia równowagi, zawroty głowy - umów wizytę u lekarza laryngologa

Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Przyczyny uszkodzenia strun głosowych

• operacje usunięcia tarczycy (tyreoidektomia),
• endarterektomia tętnicy szyjnej,
• operacje kręgosłupa szyjnego z dostępu przedniego, 
• operacje podstawy czaszki,
• przerzuty nowotworów złośliwych naciekające na struny głosowe,
• infekcje wirusowe, 
• zakrzepica żył szyjnych,
• neuropatia cukrzycowa. 

Zaburzenia czynności strun głosowych i związana z tym chrypka może mieć różny stopień nasilenia. Zdarza się, że u pacjentów występuje bezobjawowe jednostronne porażenie strun głosowych, ze względu na możliwość kompensacji czynnościowej przez struny głosowe leżące po stronie przeciwnej oraz specyficzną zmienność pozycji porażonych strun głosowych. 

Badanie strun głosowych przed operacją tarczycy

Badanie laryngologiczne przed operacją tarczycy daje możliwość wykrycia zaburzeń lub bezobjawowego, jednostronnego uszkodzenia strun głosowych. Dzięki temu chirurg ma świadomość konieczności zachowania większej ostrożności podczas mobilizacji i usuwania tarczycy, aby uniknąć przekształcenia jednostronnego porażenia strun głosowych w jej obustronną postać z poważnymi konsekwencjami w postaci chrypki i zaburzeń mowy.

Ponadto wykrycie zaburzeń czynnościowych strun głosowych może sugerować naciek nowotworu złośliwego. Wskazuje to na konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.

Ocena przedoperacyjna strun głosowych zapewnia punkt odniesienia dla oceny pooperacyjnej, stanowiąc obiektywny dowód w spornych procesach sądowych, gdy chrypka po raz pierwszy ujawni się po operacji, a pacjent pozywa chirurga o błąd medyczny. 

Uszkodzenie strun głosowych przy operacji tarczycy

Tyreoidektomia wykonywana przez przeszkolonego i doświadczonego chirurga jest bezpieczną procedurą, chociaż w pewnych przypadkach mogą wystąpić powikłania w postaci porażenia strun głosowych spowodowanego urazem nerwu krtaniowego wstecznego. Skutkiem porażenia strun głosowych jest chrypka, która jest najczęściej kłopotliwa dla osób pracujących zawodowo głosem, takich jak: piosenkarze, prezenterzy telewizyjni, streamerzy, nauczyciele i kaznodzieje. W większości przypadków chrypka po operacji wycięcia tarczycy ma charakter tymczasowy - głos stopniowo normalizuje się w ciągu 12 miesięcy po operacji. U niektórych osób problemy z głosem mogą mieć jednak charakter stały. 

Ryzyko uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego podczas tyreoidektomii różni się w zależności od rozległości zabiegu oraz jego inwazyjności. Znacząco zwiększone ryzyko porażenia strun głosowych występuje w przypadku całkowitej/prawie całkowitej tyreoidektomii (w porównaniu do częściowego wycięcia tarczycy) oraz zabiegów usunięcia tarczycy ze wskazań onkologicznych. 

Jak się przygotować do badania endoskopowego strun głosowych?

Ze względu na możliwe wystąpienie odruchu wymiotnego w trakcie badania, zalecamy powstrzymanie się od jedzenia na minimum 3 godziny przed wizytą. 

Czy badanie jest bolesne?

Laryngologiczne badanie endoskopowe strun głosowych jest bezbolesne. W przypadku pacjentów szczególnie wrażliwych istnieje możliwość zastosowania żelu miejscowo znieczulającego okolicę gardła. 

Lekarz od strun głosowych - laryngolog - umów wizytę

Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Objawy bezdechu sennego

• głośne chrapanie, sapanie, dławienie się lub wstrzymywanie oddechu podczas snu - najczęściej zauważone przez drugą osobę, 
• nadmierna senność w ciągu dnia.

Jak wstępnie rozpoznać możliwy problem z bezdechem sennym?

Kwestionariusz STOP-BANG jest jednym z narzędzi przesiewowych w kierunku bezdechu sennego. Odpowiedz na poniższe pytania i sprawdź, czy powinieneś zgłosić się do lekarza laryngologa na dalszą diagnostykę:

1. Czy chrapiesz głośno (budząc osobę obok lub na tyle głośno, że Twoje chrapanie słychać przez zamknięte drzwi)?
2. Czy często odczuwasz nadmierną senność, zmęczenie w ciągu dnia?
3. Czy ktoś zauważył, że przestajesz oddychać podczas snu?
4. Czy masz lub leczysz się na nadciśnienie tętnicze?
5. Czy Twoje BMI wynosi więcej niż 35 kg/m2?
6. Czy masz powyżej 50 lat?
7. Czy Twój obwód szyi jest większy niż 40 cm?
8. Twoja płeć - męska?

Jeżeli odpowiedziałeś na 3 lub więcej pytań "TAK", znajdujesz się w grupie ryzyka obturacyjnego bezdechu sennego. 

Powikłania bezdechu sennego

U osób z nieleczonym bezdechem sennym, a jednocześnie chorujących na schorzenia przewlekłe układu krążenia, istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia powikłań ze strony serca i centralnego układu nerwowego:

• nadciśnienia płucnego,
• zawału serca, 
• hipoksemii (niedotlenienia) i wtórnym pogorszeniem sprawności centralnego układu nerwowego, 
• nadmiernej senności w ciągu dnia, 
• depresji. 

Ponadto osoby ignorujące problem bezdechu sennego, a kierujące pojazdami, są obarczone wyższym ryzykiem uczestnictwa w wypadkach komunikacyjnych. 

Przyczyny obturacyjnego bezdechu sennego

Zmniejszenie światła górnych dróg oddechowych podczas snu jest zjawiskiem złożonym, powodowanym przez wiele czynników. Strukturalne (anatomiczne) przyczyny bezdechu sennego, tj. przeszkody zlokalizowane wewnątrz dróg oddechowych, mogą przysłaniać ich światło. Natomiast niektóre cechy budowy struktur anatomicznych położonych na zewnątrz (czaszki, mięśni, tkanki tłuszczowej) generują zwiększony nacisk, co skutkuje zapadnięciem się gardła i niewystarczającą przestrzenią, aby umożliwić przepływ powietrza w drogach oddechowych podczas snu.

Do czynników anatomicznych obturacyjnego bezdechu sennego można zaliczyć:

• przerost migdałka gardłowego, migdałków podniebiennych,
• skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa, 
• mikrognacja - hipoplazja żuchwy (zbyt mała żuchwa), 
• retrognacja - cofnięcie żuchwy do tyłu, niewspółosiowość między żuchwą a kością szczęki, 
• wydłużenie twarzy, 
• dolne przemieszczenie kości gnykowej.

Ponadto duże znaczenie ma nieprawidłowe napięcie mięśni górnych dróg oddechowych, ponieważ jego zmniejszenie powoduje powtarzające się zapadnięcia dróg oddechowych podczas snu.

Do pozostałych czynników ryzyka bezdechu sennego należą:

• centralna dystrybucja tłuszczu, otyłość,
• zaawansowany wiek,
• płeć męska,
• pozycja do spania na plecach,
• ciąża,
• zaburzenia endokrynologiczne (np. cukrzyca, zespół metaboliczny, akromegalia i niedoczynność tarczycy), 
• zaburzenia neurologiczne (np. udar, uszkodzenie rdzenia kręgowego, miastenia),
• zespół Pradera Williego, 
• zespół Downa, 
• zastoinowa niewydolność serca, 
• migotanie przedsionków,
• zespół hipowentylacji otyłych (OHS, obesity hypoventilation syndrome). 

Konsultacja laryngologiczna, diagnostyka bezdechu sennego

Na wizycie konsultacyjnej lekarz laryngolog przeprowadzi badanie drożności nosa oraz oceni stan pozostałych górnych dróg oddechowych: nosogardła, gardła, krtani. Jeżeli wykryje nieprawidłowości w budowie anatomicznej lub obecność zmian patologicznych w drogach oddechowych, zaplanuje odpowiednie leczenie. 

Laryngolog współpracuje z lekarzami pozostałych specjalizacji: pulmonologiem, kardiologiem, chirurgiem ogólnym. W razie potrzeby może skierować pacjenta na dodatkowe badania diagnostyczne i konsultacje lekarskie, by wykryć bezpośrednią przyczynę bezdechu sennego. 

Leczenie bezdechu sennego

Leczenie schorzeń podwyższających ryzyko obturacyjnego bezdechu sennego

• usunięcie przeszkód zwężających światło dróg oddechowych wykrytych w badaniu laryngologicznym, np. usunięcie migdałka gardłowego, korekta przegrody nosa, wycięcie polipów nosa - (zabiegi te realizowane są w naszym szpitalu w Krakowie)
• leczenie cukrzycy typu 2 i redukcja nadwagi (dietetyk, endokrynolog), 
• leczenie zastoinowej niewydolności serca (kardiolog). 

Zmiana stylu życia

• co najmniej 7–8 godzin snu na dobę, 
• unikanie alkoholu, benzodiazepin, opiatów i niektórych leków przeciwdepresyjnych, 
• umiarkowana aktywność fizyczna, zdrowa zbilansowana dieta, rezygnacja ze słodyczy i fast-food'ów, 
• spanie w pozycji na boku zamiast na plecach.

Terapia dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (PAP, Positive Airway Pressure Therapy)

Ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (PAP) jest najskuteczniejszą metodą leczenia bezdechu sennego u dorosłych. Terapia PAP wykorzystuje specjalne urządzenie podające delikatny strumień powietrza przez specjalną maskę, co pozwala na swobodny oddech podczas snu, likwiduje chrapanie oraz zapobiega epizodom bezdechów i niedotlenienia organizmu. Leczenie bezdechu sennego za pomocą urządzenia PAP wymaga od pacjenta regularności i bezwzględnego przestrzegania zasad leczenia ustalonych przez lekarza laryngologa. 

Doustne aparaty przeciwko chrapaniu

U pacjentów z bezdechem sennym, którzy nie tolerują terapii PAP lub preferują leczenie alternatywne, można rozważyć stosowanie aparatów doustnych - w porozumieniu z lekarzem dentystą. 

Leczenie chirurgiczne wad wrodzonych twarzoczaszki

Przesunięcie szczękowo-żuchwowe polega na przednim przesunięciu żuchwy do przodu w celu zwiększenia przestrzeni w części ustnej gardła.  Jest to najlepsze rozwiązanie w przypadku pacjentów z retrognacją. Ponadto chirurg w trakcie operacji może skorygować inne poważniejsze wady w obrębie nosa, podniebienia miękkiego i gardła odpowiedzialne za bezdech senny. 

Stymulator nerwu podjęzykowego (HNS, hypoglossal nerve stimulator)

Miniaturowe urządzenie wszczepiane w okolicę obojczyka stymuluje mięsień bródkowo-językowy, co powoduje wymuszenie wysunięcia języka oraz zwiększenie napięcia ściany gardła, celem zachowania drożności dróg oddechowych. Rozwiązanie to może być przydatne tylko u wybranych pacjentów - nie będzie ono skuteczne u osób z otyłością i wadami twarzoczaszki. 

Umów wizytę u laryngologa leczącego bezdech senny w Krakowie

Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Źródło:

1. Slowik JM, Sankari A, Collen JF. Obstructive Sleep Apnea. [Updated 2022 Dec 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Przyczyny zatkanego nosa, gdy nie masz kataru

Niedrożność nosa bez kataru może być spowodowana różnymi czynnikami:

• polipy nosa - niewielkie uwypuklenia błony śluzowej nosa lub zatok, które mogą blokować przewody nosowe, 
• wrodzone wady anatomiczne nosa, rozszczepy podniebienia,
• skrzywienie przegrody nosa,
• przerost migdałka gardłowego,
• przerost małżowin nosowych,
• obecność ciała obcego w nosie, 
• łagodne lub złośliwe guzy nowotworowe nosa, zatok przynosowych, nosogardła, 
• przebyte urazy nosa lub operacje przeprowadzane w okolicach nosa skutkujące przejściową, lub stałą niedrożnością nosa, 
• alergiczny nieżyt nosa - reakcje alergiczne na pyłki, kurz, roztocza, sierść zwierząt prowadzące do obrzęku błony śluzowej nosa, 
• długotrwałe stosowanie kropli na katar - po zaprzestaniu dłuższego niż zalecane stosowania tych preparatów dochodzi do tzw. efektu odstawienia,
• niektóre choroby, np. mukowiscydoza,
• refluks żołądkowo-przełykowy. 

Diagnostyka zaburzeń drożności nosa

Wizyta u lekarza laryngologa obejmuje:

1) zebranie wywiadu dotyczącego:

• stopnia nasilenia objawów,
• wrażenia niedrożności nosa w jednym czy w obu przewodach nosowych,
• czy uczucie zatkanego nosa występuje stale czy tylko w określonych sytuacjach, 
• obecności wydzieliny z nosa,
• obecności migren, bólów głowy,
• uczucia ciała obcego w nosie,
• przebytych urazów i zabiegów operacyjnych w obrębie twarzoczaszki,
• chorób przewlekłych.

2) badania drożności nosa.

Badanie drożności nosa

Rynoskopia (wziernikowanie nosa)

Rynoskopia to badanie polegające na oglądaniu jamy nosowej przez specjalny wziernik. Aby lepiej uwidocznić oceniane struktury, lekarz wykorzystuje dodatkowo lampę czołową lub lusterko czołowe i zewnętrzne źródło światła. Pacjent pozostaje w pozycji siedzącej, na danym etapie badania na prośbę lekarza odchyla głowę do tyłu. Podczas przeprowadzania rynoskopii przedniej lekarz wprowadza wziernik przez nozdrza przednie. Badanie rynoskopowe umożliwia ocenę przewodów nosowych, małżowiny nosowej środkowej i dolnej, dna nosa oraz częściowo przegrody nosowej. Rynoskopia tylna polega na oglądaniu nozdrzy tylnych, nosogardła, migdałka gardłowego z wykorzystaniem specjalnego lusterka umieszczanego przez usta w tylnej części gardła.  

Fiberoskopia

Fiberoskopia polega na wziernikowaniu górnych dróg oddechowych giętkim cienkim wziernikiem wprowadzanym przez nos. Badanie fiberoskopowe umożliwia bardziej dokładną ocenę struktur anatomicznych, w tym niedostępnych w rynoskopii, tj.: ujść zatok obocznych nosa i sitowia. 

Rynomanometria - komputerowe badanie przepływu powietrza przez nos

Rynomanometria jest obiektywnym badaniem umożliwiającym pomiar ciśnienia wewnątrz dróg nosowych podczas oddychania. Urządzenie rejestruje ilość powietrza, które przepływa przez nos. Na podstawie tych pomiarów określa się opór w drogach nosowych. Gdy drożność nosa jest zmniejszona, opór ten jest wyższy. Przez nozdrza przednie nosa wkładana jest specjalna końcówka, na twarz pacjenta może być założona maska uszczelniająca. Końcówka podłączona jest do urządzenia rejestrującego ciśnienie w przewodach nosowych. 

Leczenie niedrożności nosa

Leczenie niedrożności nosa zależy od wykrytej przyczyny tego problemu:

• zabieg usunięcia polipów nosa, 
• korekta anatomiczna wad wrodzonych i nabytych nosa: np. operacja skrzywionej przegrody nosa,
• usunięcie przerośniętego migdałka gardłowego,
• leczenie alergii -  leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy, kromony, odczulanie, 
• usunięcie guzów jamy nosowej,
• usunięcie pozapalnych lub pourazowych zrostów łącznotkankowych okolicy nosa i nosogadła, 
• leczenie choroby podstawowej, np. refluksu żołądkowo-przełykowego. 

Niedrożność nosa bez kataru - umów wizytę u laryngologa

Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę

 

Krwawienia z nosa - przyczyny

Jama nosowa człowieka jest bogato unaczyniona, co jest związane m.in. z funkcją ocieplania wdychanego powietrza. Przepływająca przez gęstą sieć naczyń krwionośnych krew na bieżąco oddaje ciepło przemieszczającemu się przez drogi oddechowe powietrzu. W obrębie jamy nosowej wyróżnia się sploty naczyniowe: położony bardziej z przodu splot Kiesselbacha oraz usytuowany bardziej z tyłu splot Woodruffa. Najczęściej dochodzi do krwawień pochodzących ze splotu Kiesselbacha, co wynika z podwyższonej tendencji do mikrourazów i wysychania błony śluzowej w tym miejscu.  

Miejscowe krwawienie z nosa może być spowodowane przez różne czynniki, takie jak:

• przewlekłe wysuszenie błony śluzowej powodujące mikropęknięcia błony śluzowej i zwiększenie ryzyka uszkodzenia naczyń krwionośnych, 
• mikrourazy spowodowane dłubaniem w nosie, 
• obecność ciała obcego w nosie, 
• zewnętrzne urazy nosa lub kości twarzoczaszki (po uderzeniu w twarz / nos), 
• uszkodzenie przegrody nosa, ubytki w przegrodzie nosa, 
• zapalenie błony śluzowej nosa w przebiegu kataru, zapalenia zatok, 
• zanikowy nieżyt błony śluzowej nosa np. w wyniku przewlekłego stosowania kropel na katar, 
• polipy lub guzy w nosie, nosogardle lub zatokach.

W wielu przypadkach przyczyna krwotoków z nosa tkwi w bardziej ogólnych schorzeniach:

• nadciśnienie tętnicze, miażdżyca naczyń - osłabienie ścian naczyń objętych miażdżycą oraz zwiększone parcie krwi na ściany drobnych tętnic predysponują do ich częstszych uszkodzeń i wystąpienia krwawienia, 
• wrodzone skazy krwotoczne: małopłytkowość, hemofilia - nawet niewielkie uszkodzenia błony śluzowej mogą prowadzić do przedłużonego krwawienia z nosa z powodu ograniczonej zdolności krzepnięcia krwi, 
• zażywanie niektórych leków rozrzedzających krew, leków przeciwzakrzepowych, heparyny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, 
• niektóre choroby zakaźne, 
• niewydolność wątroby,
• ogólne wyniszczenie organizmu np. w przebiegu choroby nowotworowej, podczas chemioterapii. 

Krwotok z nosa - pierwsza pomoc

Jeśli dojdzie do krwawienia z nosa, zaleca się przyjęcie pozycji siedzącej. Należy lekko pochylić się do przodu i ucisnąć boczne części nosa, nie zwalniając ucisku przez 10 minut. Na grzbiet nosa oraz kark można położyć zimny kompres celem obkurczenia naczyń krwionośnych. W większości przypadków można w ten sposób zatrzymać krwawienie. Unikaj połykania krwi, ponieważ może to wywołać nieprzyjemne uczucie w żołądku, nudności, a nawet wymioty. Te powiązane powikłania niepotrzebnie zwiększają dezorientację i stres osoby doświadczającej krwotoku z nosa.  

Jeżeli krwawienie z nosa nie ustąpi po 20-30 minutach i jest bardzo nasilone, wskazana jest pilna wizyta u lekarza laryngologa. 

Krwotok z nosa - jak wygląda wizyta u lekarza laryngologa

Na początku wizyty lekarz laryngolog zada pytania dotyczące:

• częstotliwości krwawień, ich nasilenia i okoliczności, w jakich się pojawiły,
• przebytych urazów nosa lub twarzoczaszki w przeszłości,
• ogólnego stanu zdrowia, obecności chorób układu krążenia, stwierdzonych zaburzeń krzepnięcia krwi,
• zażywanych leków.

Następnie laryngolog przeprowadza badanie jamy nosowej celem wykrycia źródła krwawienia. W razie konieczności wizualnej oceny tylnej części nosogardła lekarz może użyć specjalnego giętkiego przyrządu - fiberoskopu, który pozwoli zbadać trudniej dostępne okolice anatomiczne. Specjalista ocenia błonę śluzową nosa, stan przegrody nosowej pod kątem jej orientacji i ewentualnych ubytków, a także może stwierdzić obecność zmian zapalnych lub guzów w przyległych obszarach. 

Jakie badania wykonać w przypadku powtarzających się krwawień z błony śluzowej nosa?

W zależności od wyników badania laryngologicznego oraz wstępnych podejrzeń lekarza może być konieczne wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak: morfologia, parametry krzepnięcia krwi, holter ciśnieniowy, lipidogram. W przypadku wykrycia nietypowych zmian naciekających ścianę jamy nosowej czy obecności guzów lekarz może uzupełnić diagnostykę o rezonans magnetyczny lub skonsultować stan pacjenta z lekarzem chirurgiem ogólnym albo patomorfologiem. 

Zabiegi hamujące krwawienie z nosa przeprowadzane przez lekarza laryngologa

Koagulacja naczyń krwionośnych nosa

Koagulacja naczyń krwionośnych nosa to procedura, która opiera się na wykorzystaniu prądu wysokiej częstotliwości. Dzięki podwyższonej temperaturze wywołanej przez ten prąd dochodzi do uszkodzenia termicznego komórek, co doprowadza do obkurczenia i zamknięcia ściany naczynia krwionośnego. Zabieg koagulacji naczyń przeprowadza się z użyciem specjalnego urządzenia wyposażonego w miniaturowe elektrody umieszczane w jamie nosowej pacjenta.

Tamponada nosa

Procedura ta polega na umieszczeniu w nosie gazowego setonu lub tamponu nosowego w celu zatrzymania krwawienia. Jeśli tamponada jest prawidłowo umieszczona i skuteczna, a pacjent jest w dobrym stanie ogólnym, może on udać się do domu. Opatrunek usuwany jest z nosa zwykle po 48 godzinach.

Diagnostyka i leczenie krwotoków z nosa - laryngolog w Krakowie

Pamiętaj, że krwotok z nosa może mieć różne przyczyny, a leczenie zależy od diagnozy. Jeśli doświadczasz powtarzających się krwotoków z nosa lub krwotok jest obfity i trwa długo, ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem laryngologiem. Niektóre przypadki krwotoku z nosa mogą wymagać pilnej interwencji medycznej.

Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.

dr n.med. Jolanta Gawlik - laryngolog

Wybierz specjalistę