ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Nadciśnienie

Układ krążenia u człowieka to zamknięty system, w którym krążenie krwi w naczyniach krwionośnych odbywa się dzięki pompie, jaką jest serce. Ciśnienie tętnicze to nacisk strumienia krwi na ściany tych naczyń. Kiedy krew pompowana jest do aorty i dużych tętnic, ciśnienie jest najwyższe, jest to ciśnienie skurczowe. Podczas rozkurczu komory serce znajduje się w fazie spokojniejszej, przygotowując do kolejnego skurczu, wówczas ciśnienie osiąga najniższą wartość, jest to ciśnienie rozkurczowe. Ciśnienie krwi mierzy się w milimetrach słupa rtęci (mm Hg), podczas pomiaru uzyskuje się dwie wartości określające ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.
Idealne ciśnienie krwi wynosi u człowieka 120/80 Hg, gdzie 120 określa ciśnienie skurczowe ( tzw. górne), a 80 oznacza ciśnienie rozkurczowe (tzw. dolne). Za nadciśnienie tętnicze, HA ( od łac. hypertonia arterialis), lekarz kardiolog uznaje podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi powyżej granicy normy, zwykle są to wartości ponad 140/90 Hg. O chorobie nadciśnieniowej mówi się w przypadku okresowo lub stale podwyższonego ciśnienia tętniczego, zarówno skurczowego (górnego) jak i rozkurczowego (dolnego). Nadciśnienie tętnicze uznaje się obecnie za chorobę cywilizacyjną, jest jedną z najczęściej wymienianych przyczyn przedwczesnej śmierci na całym świecie, zwłaszcza u ludzi żyjących w tzw. „krajach wysokorozwiniętych”.

 

Umów wizytę teraz - do kardiologa przyjmującego w naszym szpitalu

dr n. med. Beata Róg - spec. kardiolog, chorób wewnętrznych


dr n. med. Beata Róg - spec. kardiolog, chorób wewnętrznych

 

Objawy

Niekiedy nadciśnienie tętnicze nie daje wyraźnych objawów lub pacjent nie kojarzy ich z tą jednostką chorobową. Zwykle jednak najczęściej występujące objawy to:

- bóle głowy; pulsujące lub tępe, uczucie ucisku w głowie,

- zawroty głowy,

- ucisk w klatce piersiowej,

- uczucie „łopotania” serca,

- uczucie duszności, trudności w oddychaniu,

- krwawienie z nosa,

- szumy w uszach,

- nagłe zaczerwienienie twarzy, szyi i klatki piersiowej,

- zmęczenie,

- nadmierne pobudzenie, nerwowość,

- zaburzenia snu, bezsenność.

Jeśli powyższe objawy się powtarzają, lekarz kardiolog, aby sprawdzić jaka jest przyczyna dolegliwości, zleci najprawdopodobniej pomiary ciśnienia tętniczego.

Przyczyny występowania

Przyczyny występowania nadciśnienia tętniczego dzieli się na pierwotne i wtórne. Zdecydowaną większość, ponad 90 % lekarz kardiolog określi jako pierwotne, czyli bez wyraźniej somatycznej przyczyny, którą można by było leczyć i usunąć. Zasadnicze znaczenie przy określeniu przyczyny występowania nadciśnienia ma w tym wypadku podłoże środowiskowe. Mówi się o tym ostatnio bardzo dużo, zwłaszcza w kontekście nieustającego stresu, jakiemu człowiek jest poddawany, w „wyścigu cywilizacyjnym” połączonym z niezdrowym stylem życia i ubogim w wartości odżywcze pożywieniu.
Wtórne przyczyny występowania ciśnienia tętniczego kardiolog stwierdza w kontekście innych chorób, które mogą być jego powodem, np. chorób mózgu, nerek czy gruczołów dokrewnych. Wówczas leczenie nadciśnienia tętniczego bywa powiązane z leczeniem tych chorób.

Nadciśnienie – diagnostyka

Jak bardzo powszechny jest problem z nadciśnieniem tętniczym świadczyć może fakt, że w obrębie kardiologii wyodrębniono osobną specjalizację i nadciśnienie może leczyć już nie tylko lekarz kardiolog, ale od 2006 w Polsce roku również hipertensjolog, specjalista w tej dziedzinie.
Podstawą rozpoznania nadciśnienia tętniczego jest oczywiście jego pomiar.

Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) przyjęło w 2003 roku klasyfikację nadciśnienia tętniczego. Jest ona zgodna z opublikowaną w tym samym roku klasyfikacją towarzystw europejskich ESH i ESC (European Society of Hypertension i European Society of Cardiology). Ta kategoryzacja ma na celu ułatwienie diagnostyki i następującego po niej leczenia.

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego :

Kategoria

     Ciśnienie skurczowe    

     (mm Hg)

     Ciśnienie rozkurczowe

     (mm Hg )

Ciśnienie optymalne

     < 120

     < 80

Ciśnienie prawidłowe

     120 – 129

     80 - 84

Ciśnienie wysokie prawidłowe

     130 – 139

     85 - 89

Nadciśnienie stopień 1 (łagodne)

    140 – 159

     90 – 99

Nadciśnienie stopień 2 (umiarkowane)

    160 – 179

    100 - 109

Nadciśnienie stopień 3 (ciężkie)

    >- 180

    >- 110

Nadciśnienie izolowane skurczowe

    >- 140

    <- 90

Chorobę lekarz kardiolog może rozpoznać i sklasyfikować dopiero na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia tętniczego, wykonywanych zwykle w kilkudniowych odstępach, a czasem nawet w dłuższym czasie. Pacjent zostaje zapisany na regularny pomiar ciśnienia. Zdarza się też często, że poza pomiarem w gabinecie lekarskim czy ambulatorium, pacjent dostaje zalecenia aby, o ile to możliwe, robić samodzielnie pomiary w domu i zapisywać ich wyniki. W warunkach domowych zalecane jest robienie dwóch pomiarów w krótkich odstępach czasowych dwa razy dziennie, czyli łącznie czterokrotnie.

Czytaj więcej o pomiarach ciśnienia w warunkach domowych.

Oprócz wyników pomiaru ciśnienia, kardiolog diagnozuje nadciśnienie tętnicze na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem, opisu objawów i dolegliwości. Zleca też badania pomocnicze. Mają one na celu wykrycie dodatkowych przyczyn i czynników ryzyka nadciśnienia wtórnego.
Zwykle są to następujące badania:

- morfologia krwi,

- CRP,

- glukoza,

- poziom sodu i potasu,

- stężenie wapnia,

- kreatynina,

- lipidogram,

- kwas moczowy,

- badanie ogólne moczu,

- EKG (elektrokardiografia),

- Echokardiogram (Echo serca ),

- RTG klatki piersiowej,

- USG tętnic szyjnych oraz niekiedy innych narządów, np. jamy brzusznej.
Oczywiście lekarz kardiolog nie musi zlecać wszystkich wymienionych badań, ale wyłącznie te, które uzna za pomocne przy uzyskaniu pełnego obrazu chorobowego pacjenta. W uzasadnionych przypadkach może zaproponować jeszcze inne, poszerzone badania.

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze leczy się często całe życie. Wszystko zależy od objawów, dolegliwości i przede wszystkim na ile poziom nadciśnienia odbiega od normy. Na tej podstawie lekarz kardiolog podejmuje decyzję odnośnie postępowania.
Leczenie niefarmakologiczne nadciśnienia jest powiązane ze stałą zmianą stylu życia i obejmuje przede wszystkim:

- walkę z otyłością i nadwagą poprzez wprowadzenie odpowiedniej diety i aktywności fizycznej;

wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej obniża ciśnienie o 4 – 9 mm Hg,

- ograniczenie spożywania soli; do 4,35 – 6 g na dobę skutkuje obniżeniem ciśnienia o 2 - 8 mm Hg,

- ograniczenie spożywania alkoholu,

- zaprzestanie palenia papierosów,

- absolutne zakończenie przyjmowania narkotyków i innych środków pobudzających,

- ograniczenie stresu, poznanie sposobów radzenia sobie z nim, nauczenia się technik relaksacyjnych,

- włączenie, o ile to możliwe, terapii społecznej, polegającej na relaksujących zajęciach i kontaktach międzyludzkich,

- uprawianie sportu, spacery, ruch na świeżym powietrzu.

Zdarza się, że te działania będą wystarczające do opanowania nadciśnienia tętniczego, choć nie są takie proste jak się z pozoru wydaje. Wymagają pełnej współpracy od strony pacjenta, zrozumienia przez niego wszystkich aspektów zmian i stosowania się do nich do końca życia. Nagrodą jest możliwość opanowania dzięki temu nie tylko samego nadciśnienia tętniczego, ale i spowolnienie, lub niekiedy wykluczenie, innych chorób, jak np. choroby wieńcowej, cukrzycy, chorób nerek, tarczycy i innych.
Niekiedy jednak lekarz kardiolog proponuje leczenie farmakologiczne.

Jest ono zróżnicowane w zależności od choroby pacjenta, jego wieku i schorzeń powiązanych.

Leczenie farmakologiczne obejmuje zazwyczaj:

- β – blokery (β - adrenolityki) – najważniejsza grupa leków w leczeniu nadciśnienia tętniczego,

hamują aktywność układu współczulnego,

- inhibitory ACE – nie tylko obniżają ciśnienie, ale wpływają też na poprawę rokowania w chorobach towarzyszących; takich jak choroba wieńcowa, niewydolność serca, cukrzyca, przewlekła choroba nerek,

- leki moczopędne (diuretyki) – pobudzają nerki do zwiększonego wydalania z organizmu wody wraz z zawartym w niej sodem, dzięki temu obniżają ciśnienie tętnicze i zapobiegają zwężaniu się naczyń,

- blokery kanału wapniowego (antagoniści wapnia) – blokują przenikanie do tętnic wapnia powodującego ich obkurczanie się,

- antagonisty receptora angiotensynowego (santany, ARBs),

- leki hipotensyjne i inne.

W leczeniu nadciśnienia tętniczego wtórnego wprowadza się dodatkowo leczenie mające na celu usunięcie przyczyny, czyli choroby współistniejącej.

Leczenie farmakologiczne dobiera lekarz kardiolog indywidualnie do pacjenta, ważna jest obserwacja objawów, monitoring ciśnienia, ale także inne okresowe badania kontrolne jak badania z krwi i moczu, badanie dna oka, czy wreszcie okresowo EKG i inne. Czasem stosuje się jeden lek (monoterapia), często jednak konieczne jest przyjmowanie dwóch lub więcej leków (politerapia), niekiedy do końca życia. W przypadku wystąpienia innych schorzeń, spowodowanych nadciśnieniem tętniczym, lekarz kardiolog może także kierować pacjenta do specjalistów innych chorób. Nigdy żadnych leków nie można przyjmować bez konsultacji z lekarzem.

Czytaj więcej o diecie i rehabilitacji dla osób z nadciśnieniem.

Nadciśnienie – konsekwencje braku leczenia


O nadciśnieniu tętniczym mówi się często „cichy zabójca”, gdyż przez lata może ono przebiegać bezobjawowo lub z np. z incydentalnymi bólami głowy, czy chwilową dusznością. Tymczasem wewnątrz organizmu trwa niszczący proces.

Najczęstsze powikłania po nieleczonym nadciśnieniu tętniczym to:

- uszkodzenie nerek - niekiedy przewlekła niewydolność nerek kończąca się dializą nieleczonego wcześniej pacjenta,

- uszkodzenie układu krążenia – niewydolność serca, początkowo zwykle przerost i pogrubienie mięśnia serca, zwłaszcza lewej komory, sztywnienie tętnic, w dalszym stadium miażdżyca, a nawet zawał serca,

- powikłania ze strony układu nerwowego – niedokrwienny i krwotoczny udar mózgu,

- u osób starszych także często : uszkodzenie oczu; zmiany w obrębie siatkówki, demencja, problemy ze sprawnością psychoruchową i inne.

Nadciśnienie tętnicze nazywane jest epidemią XXI wieku. Dlatego tak ważna jest tego świadomość i zapobieganie tej zdradliwej i groźnej chorobie.

Nadciśnienie – profilaktyka


Wprowadzenie profilaktyki w przypadku nadciśnienia tętniczego wydaje się kluczowe.
Każdy lekarz kardiolog z pewnością poleci:

- dobraną do możliwości aktywność fizyczną,

- odpowiednią, zdrową dietę,

- uspokojenie wewnętrzne, ograniczenie stresu i nabycie umiejętności radzenia sobie z nim, nauczenie się technik relaksacyjnych,

- odpowiednio długi, zdrowy sen.
Dużo mówi się ostatnio tzw. „total wellbeing” czyli totalnym dbaniu o siebie, świadomości tego, co jemy, jak żyjemy, czym się zajmujemy itd. Tak naprawdę, to od nas przecież przede wszystkim zależy stan naszego organizmu. W uzyskaniu dobrej kondycji ciała i ducha pomagają rozmaite techniki relaksacyjne takie jak joga, medytacje, świadomy oddech, słuchanie muzyki, obcowanie ze sztuką czy przyrodą. Ważne są również udane relacje społeczne.
Stosowana z rozmysłem szeroka profilaktyka przy nadciśnieniu tętniczym może przynieść pacjentowi nieoczekiwane rezultaty także w szerszym znaczeniu; odczucie radości z dobrej jakości życia.
Ważna jest edukacja w tym zakresie i wprowadzanie zdrowego stylu życia u dzieci, już od ich najmłodszych lat. Tylko w ten sposób można uniknąć dalszego szerzenia się pandemii nadciśnienia.

Bibliografia :

  • Andrzej Szczeklik „ Choroby wewnętrzne”, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2005
  • Andrzej Januszewicz, Włodzimierz Januszewicz, Ewa Szczepańska-Sadowska, Marek Sznajdeman
    „Nadciśnienie tętnicze”, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2007
  • Krystyna Widecka, Tomasz Grodzicki, Krzysztof Narkiewicz, Andrzej Tykarski, Joanna Dziwura „ Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym”2011 – wytyczne PTNT
  • Sylwia Sztuce – „ Rehabilitacja w nadciśnieniu tętniczym” - artykuł w czasopiśmie „Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja”, 2018

FAQ:

Czy dzieci też chorują na nadciśnienie tętnicze ?

Tak, choć zdarza się to bardzo rzadko, ok. 1% małych dzieci ma zdiagnozowane nadciśnienie tętnicze, zwykle wtórne. Po 10 roku życia lekarz kardiolog dziecięcy stwierdza częściej nadciśnienie pierwotne. W każdym przypadku należy natychmiast rozpocząć diagnostykę, mającą na celu ustalenie podłoża choroby. Przy braku powikłań narządowych i stałej kontroli lekarskiej, zaleca się nierezygnowanie przez dziecko z normalnej aktywności fizycznej, w odpowiednim zakresie jest wręcz zalecana. Dzieci leczy się podobnie jak dorosłych, leczenie farmakologiczne oparte jest jedynie o zmniejszone dawki leków.

Czy to prawda, że kobiety w ciąży mają inne ciśnienie tętnicze ?

Zmiany ciśnienia tętniczego u kobiety ciężarnej są zjawiskiem fizjologicznym. W I i II trymestrze następuje spadek ciśnienia, jego najniższa wartość występuje zwykle w 23 tygodniu ciąży. Następnie ciśnienie tętnicze zaczyna ponownie wzrastać i do ok. 6 tygodniu po porodzie osiąga wartość sprzed ciąży.
Zdarzają się jednak przypadki nadciśnienia u kobiet ciężarnych i jest to bardzo niebezpieczne zarówno dla płodu jak i dla niej samej. 5 % - 10 % powikłań w czasie ciąży lub porodu spowodowanych jest nieleczonym nadciśnieniem tętniczym. Warto więc badać ciśnienie i w razie złych wyników natychmiast kontaktować się z lekarzem prowadzącym, a następnie kardiologiem.

Czy nadciśnienie tętnicze jest chorobą dziedziczną ?

Nie ma dowodów na bezpośrednie genetyczne źródło tej choroby. Natomiast z pewnością duży wpływ mają pewne uwarunkowania i wyniesiony z domu, od rodziców i najbliższego otoczenia, określony styl życia, który może mieć wpływ na kolejne pokolenie. Zestresowani, nie wykazujący większej aktywności fizycznej, źle odżywiający się rodzice przeważnie przekażą taki wzorzec dziecku i w tym sensie jest to obciążenie dziedziczne. Nadciśnienie tętnicze wykrywa się u coraz młodszych ludzi, dlatego tak ważna jest edukacja w tym zakresie.

Rejestracja Wizyty

Spis treści

Kontakt

ul. Dworska 1B, 30-314 Kraków
[email protected]


Szpital Dworska - Kraków

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Sroda:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Szpitala Dworska - wjazd od ulicy Bułhaka