Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD, autism spectrum disorder) to w znacznej części dziedziczne nieprawidłowości rozwojowe wynikające z wrodzonych zmian w układzie nerwowym. Odmienne funkcjonowanie mózgu wpływa na sposób postrzegania, rozumienia i reagowania na bodźce zewnętrzne, w tym reakcje emocjonalne i intencje innych osób. Z tego względu, u autystyków zwykle obserwuje się trudności w rozwijaniu interakcji społecznych. Autyzm cechuje również silne przywiązane do rutyny, co może objawiać się niechęcią do zmian oraz powielaniem tych samych strategii działania w określonych sytuacjach.
Należy podkreślić, że autyzm jest zaburzeniem złożonym, obejmującym różnorodne cechy i objawy, które są unikalne dla każdej osoby. Nie ma jednego "typowego" obrazu autyzmu. Każda osoba z ASD może doświadczać różnych kombinacji objawów i cech autyzmu w różnym stopniu nasilenia.
Ciężki autyzm rozpoznaje się zwykle w wieku dziecięcym, np. z powodu trudności w posługiwaniu się mową, braku nawiązywania kontaktu z rówieśnikami, a także obecności wyraźnych zachowań powtarzalnych czy kompulsywnych. W przypadku autyzmu lekkiego lub wysokofunkcjonującego zaburzenia nie muszą wpływać na zachowanie dziecka w sposób istotny dla otoczenia, dlatego ASD często nie zostaje rozpoznane.
Niektórzy dorośli z nierozpoznanym ASD mogą mieć odczucie, że nawiązywanie i podtrzymywanie interakcji społecznych stanowi dla nich wyzwanie. Problemy z komunikacją w pracy, ciągłe nieporozumienia z partnerem lub partnerką, a także brak akceptacji otoczenia w związku z nieadekwatnymi reakcjami (np. śmiechem w trudnej sytuacji), skłaniają do poszukiwania diagnozy.
Diagnoza autyzmu u dorosłych badaniem ADOS-2
ADOS-2 to ustrukturyzowany test obserwacyjny, który umożliwia psychologowi identyfikację zachowań autystycznych w różnych kontekstach. Protokół badania składa się z szeregu zadań, które obejmują m.in. interakcję pomiędzy badanym a psychologiem. Psycholog przypisuje zachowania do określonych kategorii. Ilościowy wynik badania ADOS-2 jest następnie poddawany analizie. Protokół istotnie wspomaga diagnostykę zaburzeń ze spektrum autyzmu - ze względu na jego standaryzację jest jednym z najważniejszych narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych przez psychologów.
Diagnoza ADOS-2 (osoby dorosłe) składa się z 3 spotkań:
- konsultacja wstępna - 50 min.,
- badanie protokołem ADOS-2 - 70 min.,
- spotkanie podsumowujące (30 min.).
Koszt procesu diagnostycznego autyzmu metodą ADOS-2 wynosi 1100 zł.
Diagnoza autyzmu u dorosłych badaniem ADOS-2 - umów wizytę
Wybierz psychologa i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.
Przykładowe objawy autyzmu u dorosłych
Osoby dorosłe z zaburzeniem ze spektrum autyzmu często wykazują wybrane zachowania lub cechy takie jak:
- problemy z interpretacją znaczenia i tonu wypowiedzi innych osób, np. brak zrozumienia sensu przenośni i ironii,
- słabe okazywanie własnych emocji,
- ograniczona mimika,
- brak potrzeby utrzymywania kontaktu wzrokowego,
- stereotypowe wypowiedzi,
- jednostronne wypowiedzi w formie monologu, słabe umiejętności aktywnego słuchania,
- reakcje nieadekwatne do sytuacji,
- trudności w dostosowaniu się do nowych sytuacji,
- dyskomfort podczas przebywania w otoczeniu, gdzie "dużo się dzieje",
- silne zainteresowanie jedną wąską dziedziną, niezmienne hobby rozwijane od wielu lat.
Wyzwania osoby ze spektrum autyzmu
Autyzm u dorosłego a związek romantyczny
Osoby z autyzmem mogą mieć trudności w odczytywaniu niewerbalnych sygnałów i subtelnych znaków drugiej połówki, co może prowadzić do nieporozumień w związku. Dorośli z ASD nie zawsze potrafią wyrażać swoje uczucia czy potrzeby w sposób zrozumiały dla partnera.
Dorośli autystycy często potrzebują więcej czasu i przestrzeni dla siebie, co może prowadzić do trudności w zaspokajaniu potrzeb partnera. Wąskie zainteresowania, które dominują uwagę osoby z ASD, mogą prowadzić do ograniczenia wspólnego spędzania czasu, co w niektórych przypadkach może negatywnie wpływać na relację.
Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą być niechętne do kompromisu kosztem siebie, ponieważ są mniej skłonne do zmian własnego harmonogramu dnia czy planu na życie.
Pomimo możliwego niepokoju podczas przebywania w większych gronie osób dorosły z ASD może odczuwać potrzebę bliskości. Kolejne rozstania lub nieumiejętność zbudowania jakiegokolwiek trwałego związku rodzi poczucie niekompetencji do tworzenia relacji, co może skutkować wycofaniem się z tej sfery życia.
Autyzm a praca zawodowa
Zwykle obserwuje się problemy z klarowną i efektywną komunikacją z innymi pracownikami. Osoby z ASD czasami nie potrafią dopasować reakcji do panującej atmosfery, nie rozumieją żartów współpracowników, mogą nieprawidłowo interpretować czyjeś intencje. Częstym skutkiem są nieporozumienia oraz brak integracji z zespołem.
Niektóre osoby z autyzmem mogą mieć trudności z elastycznością w pracy, adaptacją do zmian w harmonogramie czy organizacją zadań. Źle znoszą zmiany, np. nagłe przeniesienie do innego działu czy konieczność powrotu z home office do pracy w biurowym open space.
Mocne zainteresowania w określonych obszarach mogą sprawić, że osobom z ASD trudno się skupić na zadaniach, które nie są zgodne z ich zainteresowaniami.
Spotkania w większej grupie osób i prezentacje przed publicznością stanowią dla autystyków sytuacje stresujące, które czasami stanowią przyczynę zmiany pracy.
Gdy autyzm utrudnia życie - pomoc psychologa
Niezrozumienie otoczenia, poczucie wyobcowania oraz niewystarczającej kontroli nad własnym życiem skutkują zamartwianiem się i większym ryzykiem rozwoju depresji.
Wsparcie psychologa uwzględnia:
- trening umiejętności społecznych, naukę rozumienia niuansów towarzyskich i ułatwienie funkcjonowania wśród ludzi,
- edukację partnera(-ki) w zakresie zachowań autystycznych w tym terapię dla par.
Autyzm u dorosłych - diagnoza ADOS-2 - umów wizytę u psychologa
Wybierz psychologa i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.
