ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Choroba Hashimoto

Dieta w chorobach endokrynologicznych – choroba Hashimoto

Zapalenie tarczycy Hashimoto jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym i należy do najczęstszych przyczyn niedoczynności tego gruczołu. Stanowi jedno z zaburzeń endokrynologicznych, które powoduje produkcję przeciwciał przez układ odpornościowy wobec własnej tarczycy. Jest to jednocześnie choroba, która może rozwijać się bez ujawniania symptomów klinicznych. Na wystąpienie Hashimoto mają wpływ czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Do tych drugich należą przebycie infekcji bakteryjnej lub wirusowej, palenie papierosów, stres, niedobór selenu i nadmiar jodu. Chorobie często towarzyszą inne zaburzenia o podłożu autoimmunologicznym, takie jak cukrzyca typu pierwszego, anemia złośliwa, celiakia, bielactwo i inne. Pacjenci zwykle zgłaszają się do lekarza z powodu przewlekłego przemęczenia, problemów ze snem i nadmiernym poceniem. Często zauważają także obrzęki twarzy, dłoni i stóp, uczucie zimna czy wzrost masy ciała. Niedoczynność tarczycy, do której prowadzi Hashimoto, może powodować wystąpienie wtórnej nadwagi i otyłości. Tarczyca odpowiada za ok. 30% spoczynkowej przemiany materii, dlatego u pacjentów z zapaleniem tego gruczołu obniża się metabolizm i występują problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Bardzo istotnym jest więc zadbanie o prawidłową, dostosowaną indywidualnie dietę.

 

Umów wizytę teraz - do dietetyka przyjmującego w naszym szpitalu

mgr Dominika Grońska - dietetyk kliniczny


mgr Dominika Grońska - dietetyk kliniczny

mgr Karolina Dereń - spec. dietetyk


mgr Karolina Dereń - dietetyk, Kraków

 

Rola diety w chorobie Hashimoto

Wśród specjalistów nie ma jednolitego stanowiska dotyczącego odżywiania w przypadku choroby Hashimoto. Pacjenci często stosują diety, których skuteczność nie została udowodniona, nierzadko przyczyniając się do intensyfikacji procesu zapalnego. Ważnym jest, aby możliwie jak najwcześniej zidentyfikować ewentualne błędy żywieniowe, zapewnić prawidłowe działanie hormonów tarczycy i tym samym zmniejszyć ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych oraz chorób towarzyszących. Warto także zwrócić uwagę na fakt, że rolą diety w chorobie Hashimoto jest złagodzenie dolegliwości wywołanych schorzeniem oraz poprawa jakości życia pacjenta.

Wybór sposobu żywienia należy rozpocząć od punktu wyjściowego, jakim są zasady prawidłowego odżywiania dla osób zdrowych. Następnie powstają indywidualne zalecenia dietetyczne, w których bierze się pod uwagę takie czynniki jak płeć, wiek, masę ciała, aktywność fizyczną pacjenta, ale także preferencje żywieniowe i kulturowe oraz współwystępowanie innych chorób. Formułowanie konkretnych zaleceń odbywa się w oparciu o wiedzę na temat funkcjonowania tarczycy, sposobu wydzielania jej hormonów i regulacji procesów zapalnych. Na te mechanizmy wpływa się poprzez kontrolowanie podaży energii, ilości dostarczanych makroskładników, składników mineralnych i witamin. Pacjentom zwraca się szczególną uwagę na konieczność eliminacji tych składników diety, które wykazują działanie prozapalne lub zmniejszają aktywność tarczycy oraz wydzielanych przez nią hormonów. Zaleca się natomiast spożywanie produktów, których składniki zapewniają prawidłową syntezę hormonów tarczycy, a także posiadają właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

Zalecenia dietetyczne

Dieta osoby chorej na zapalenie tarczycy Hashimoto powinna opierać się na czterech do pięciu posiłków w ciągu dnia, spożywanych w regularnych odstępach. Ostatni posiłek powinien mieć miejsce 3-4 godziny przed snem. Rozłożenie żywienia w taki sposób zapobiega obniżaniu tempa przemiany materii, co ma miejsce w przypadku posiłków niedostarczanych regularnie. Należy zauważyć, że dieta musi być zindywidualizowana – nie istnieje zestaw stałych proporcji i wytycznych dotyczących ilości przyjmowanego białka, tłuszczu czy węglowodanów, który byłby odpowiedni dla każdego pacjenta. Dieta będzie się różnić w zależności od chorób towarzyszących, jednak każda osoba powinna dostarczać sobie pełnowartościowego białka, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym. Przy chorobie Hashimoto warto skupić się nie tylko na podaży tłuszczów w dużej ilości, lecz także zadbać o ich jakość. Niskotłuszczowe diety mogą wpływać negatywnie na wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i powodować zaburzenia pracy układu odpornościowego. Zaleca się żywność bogatą w kwasy tłuszczowe nienasycone, które znajdziemy w olejach roślinnych, orzechach, awokado, pestkach i rybach. Warto wzbogacać dietę w wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, których główne źródło stanowią ryby morskie, oraz w mniejszych ilościach olej lniany, oliwa z oliwek i olej rzepakowy.

Do syntezy hormonów tarczycy niezbędne jest białko. Osobom z niedoczynnością tego gruczołu zaleca się spożywanie białka pochodzenia zwierzęcego, zawartego w mięsie, rybach morskich i jajach. Badania pokazują, że spożywanie mleka przyczynia się do rozwoju chorób o podłożu autoimmunologicznym, zatem produkty mleczne zaleca się spożywać w umiarkowanych ilościach. Warto urozmaicić jadłospis poprzez wprowadzenie do niego mleka roślinnego (kokosowe, migdałowe, orzechowe, ryżowe).

Do prawidłowej pracy gruczołu tarczowego konieczne jest spożywanie produktów bogatych w mikroelementy, z których jednym z najważniejszych jest jod. W przypadku niedoboru jodu występują nieprawidłowości w produkcji hormonów tarczycy. Ten pierwiastek znajduje się w owocach morza i rybach (zwłaszcza takich jak dorsz i halibut). Warto jednak pamiętać, iż nadmiar jodu jest niebezpieczny, ponieważ może skutkować zaostrzeniem reakcji zapalnej. Innym istotnym mikroskładnikiem jest żelazo, którego niedobór wpływa na spadek syntezy hormonów tarczycy i może prowadzić do anemii. Dobrym źródłem żelaza są: czerwone mięso (wołowina, chuda wieprzowina, wątróbka drobiowa lub cielęca), żółtko jaj, pełnoziarniste produkty zbożowe czy natka pietruszki.

Kolejny pierwiastek, na jaki należy zwrócić uwagę to selen, którego stężenie w gruczole tarczowym jest szczególnie wysokie. Jego prawidłowe działanie ma jednak miejsce wyłącznie wraz z odpowiednią podażą jodu, ponieważ oba te składniki wzajemnie modyfikują swoją aktywność, wpływając na pracę tarczycy. Selen wpływa na zmniejszenie prozapalnej reakcji organizmu i pozytywnie oddziałuje na funkcjonowanie układu odpornościowego. Najbogatsze źródła tego pierwiastka to orzechy brazylijskie, skorupiaki i ryby (dorsz, tuńczyk, halibut), jaja, krewetki, sardynki, grzyby oraz czosnek. Innym ważnym mikroelementem jest cynk, który wykazuje właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, a także wspomaga układ immunologiczny. Niewystarczająca ilość pierwiastka wpływa na obniżenie tempa metabolizmu hormonów. Polecane źródła cynku to sery podpuszczkowe, jaja, kasza gryczana, zarodki pszenne i pestki dyni, pieczywo pełnoziarniste oraz mięso.

Ponadto warto kontrolować poziom witaminy D, która wpływa na różnicowanie się komórek układu odpornościowego. Jej niedobór może powodować zaburzoną jelitową absorpcję wapnia, wobec czego może zostać zalecona suplementacja. Witamina D znajduje się w rybach i olejach, w mniejszej ilości także w maśle oraz mięsie. Należy również dostarczać organizmowi witaminy B12. Jej niedobory mogą przyczyniać się do niedokrwistości megaloblastycznej (złośliwej), która często towarzyszy chorobie Hashimoto. Źródło B12 stanowią mięso, jaja, mleko oraz ryby. Dieta pacjentów z Hashimoto powinna zawierać w sobie także witaminy antyoksydacyjne: A, C i E. Znajdziemy je w takich produktach jak masło, żółtko jaj, wątróbka, marchew, papryka, pietruszka, dynia, brokuły, pomidory, szpinak, pomarańcze, brzoskwinie, wiśnie.

Należy bezwzględnie wyeliminować z diety wszystkie produkty mocno przetworzone, czyli gotowe słodycze i przekąski, napoje gazowane i oranżady, jak również dodatki do żywności takie jak aromaty, konserwanty i barwniki. Warto także ograniczyć składniki, które mogą zaburzać wchłanianie leków stosowanych w niedoczynności tarczycy. Są to produkty bogate w błonnik, a także kawa espresso i sok grejpfrutowy. Istnieje również grupa tzw. substancji wolotwórczych, które powinny być ograniczane, a znajdują się głównie w soi, brokułach, brukselce, kalafiorze, kapuście i rzepie. Najbardziej niekorzystnie działają w przypadku jednoczesnego niedoboru jodu. Soję i produkty sojowe zaleca się wykluczyć z diety, wpływają bowiem niekorzystnie na układ wydzielniczy i zaburzają wchłanianie leków.

U pacjentów z chorobą Hashimoto ważna jest więc prawidłowa dieta, bogata we wszystkie niezbędne składniki a także eliminacja poszczególnych pokarmów oraz aktywność fizyczna. Zarówno spożywane posiłki jak i zmiany trybu życia powinny być dostosowane indywidualnie do pacjenta w konsultacji z lekarzem oraz dietetykiem.

Źródła:

  • Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E., Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2015, nr 2, s. 117-127.
  • Lachowicz K., Stachoń M., Pałkowska-Goździk E., Lange E., Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto, Kosmos 2019, tom 68, nr 2, s. 201-214.
  • Jarosz M., Stolińska H., Wolańska D., Żywienie w niedoczynności tarczycy, Warszawa 2017.

Rejestracja Wizyty

Spis treści

Kontakt

ul. Dworska 1B, 30-314 Kraków
[email protected]


Szpital Dworska - Kraków

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Sroda:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Szpitala Dworska - wjazd od ulicy Bułhaka