Bezdech senny - objawy, przyczyny, leczenie

Objawy bezdechu sennego

• głośne chrapanie, sapanie, dławienie się lub wstrzymywanie oddechu podczas snu - najczęściej zauważone przez drugą osobę, 
• nadmierna senność w ciągu dnia.

Jak wstępnie rozpoznać możliwy problem z bezdechem sennym?

Kwestionariusz STOP-BANG jest jednym z narzędzi przesiewowych w kierunku bezdechu sennego. Odpowiedz na poniższe pytania i sprawdź, czy powinieneś zgłosić się do lekarza laryngologa na dalszą diagnostykę:

1. Czy chrapiesz głośno (budząc osobę obok lub na tyle głośno, że Twoje chrapanie słychać przez zamknięte drzwi)?
2. Czy często odczuwasz nadmierną senność, zmęczenie w ciągu dnia?
3. Czy ktoś zauważył, że przestajesz oddychać podczas snu?
4. Czy masz lub leczysz się na nadciśnienie tętnicze?
5. Czy Twoje BMI wynosi więcej niż 35 kg/m2?
6. Czy masz powyżej 50 lat?
7. Czy Twój obwód szyi jest większy niż 40 cm?
8. Twoja płeć - męska?

Jeżeli odpowiedziałeś na 3 lub więcej pytań "TAK", znajdujesz się w grupie ryzyka obturacyjnego bezdechu sennego. 

Powikłania bezdechu sennego

U osób z nieleczonym bezdechem sennym, a jednocześnie chorujących na schorzenia przewlekłe układu krążenia, istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia powikłań ze strony serca i centralnego układu nerwowego:

• nadciśnienia płucnego,
• zawału serca, 
• hipoksemii (niedotlenienia) i wtórnym pogorszeniem sprawności centralnego układu nerwowego, 
• nadmiernej senności w ciągu dnia, 
• depresji. 

Ponadto osoby ignorujące problem bezdechu sennego, a kierujące pojazdami, są obarczone wyższym ryzykiem uczestnictwa w wypadkach komunikacyjnych. 

Przyczyny obturacyjnego bezdechu sennego

Zmniejszenie światła górnych dróg oddechowych podczas snu jest zjawiskiem złożonym, powodowanym przez wiele czynników. Strukturalne (anatomiczne) przyczyny bezdechu sennego, tj. przeszkody zlokalizowane wewnątrz dróg oddechowych, mogą przysłaniać ich światło. Natomiast niektóre cechy budowy struktur anatomicznych położonych na zewnątrz (czaszki, mięśni, tkanki tłuszczowej) generują zwiększony nacisk, co skutkuje zapadnięciem się gardła i niewystarczającą przestrzenią, aby umożliwić przepływ powietrza w drogach oddechowych podczas snu.

Do czynników anatomicznych obturacyjnego bezdechu sennego można zaliczyć:

• przerost migdałka gardłowego, migdałków podniebiennych,
• skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa, 
• mikrognacja - hipoplazja żuchwy (zbyt mała żuchwa), 
• retrognacja - cofnięcie żuchwy do tyłu, niewspółosiowość między żuchwą a kością szczęki, 
• wydłużenie twarzy, 
• dolne przemieszczenie kości gnykowej.

Ponadto duże znaczenie ma nieprawidłowe napięcie mięśni górnych dróg oddechowych, ponieważ jego zmniejszenie powoduje powtarzające się zapadnięcia dróg oddechowych podczas snu.

Do pozostałych czynników ryzyka bezdechu sennego należą:

• centralna dystrybucja tłuszczu, otyłość,
• zaawansowany wiek,
• płeć męska,
• pozycja do spania na plecach,
• ciąża,
• zaburzenia endokrynologiczne (np. cukrzyca, zespół metaboliczny, akromegalia i niedoczynność tarczycy), 
• zaburzenia neurologiczne (np. udar, uszkodzenie rdzenia kręgowego, miastenia),
• zespół Pradera Williego, 
• zespół Downa, 
• zastoinowa niewydolność serca, 
• migotanie przedsionków,
• zespół hipowentylacji otyłych (OHS, obesity hypoventilation syndrome). 

Konsultacja laryngologiczna, diagnostyka bezdechu sennego

Na wizycie konsultacyjnej lekarz laryngolog przeprowadzi badanie drożności nosa oraz oceni stan pozostałych górnych dróg oddechowych: nosogardła, gardła, krtani. Jeżeli wykryje nieprawidłowości w budowie anatomicznej lub obecność zmian patologicznych w drogach oddechowych, zaplanuje odpowiednie leczenie. 

Laryngolog współpracuje z lekarzami pozostałych specjalizacji: pulmonologiem, kardiologiem, chirurgiem ogólnym. W razie potrzeby może skierować pacjenta na dodatkowe badania diagnostyczne i konsultacje lekarskie, by wykryć bezpośrednią przyczynę bezdechu sennego. 

Leczenie bezdechu sennego

Leczenie schorzeń podwyższających ryzyko obturacyjnego bezdechu sennego

• usunięcie przeszkód zwężających światło dróg oddechowych wykrytych w badaniu laryngologicznym, np. usunięcie migdałka gardłowego, korekta przegrody nosa, wycięcie polipów nosa - (zabiegi te realizowane są w naszym szpitalu w Krakowie)
• leczenie cukrzycy typu 2 i redukcja nadwagi (dietetyk, endokrynolog), 
• leczenie zastoinowej niewydolności serca (kardiolog). 

Zmiana stylu życia

• co najmniej 7–8 godzin snu na dobę, 
• unikanie alkoholu, benzodiazepin, opiatów i niektórych leków przeciwdepresyjnych, 
• umiarkowana aktywność fizyczna, zdrowa zbilansowana dieta, rezygnacja ze słodyczy i fast-food'ów, 
• spanie w pozycji na boku zamiast na plecach.

Terapia dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (PAP, Positive Airway Pressure Therapy)

Ciągłe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (PAP) jest najskuteczniejszą metodą leczenia bezdechu sennego u dorosłych. Terapia PAP wykorzystuje specjalne urządzenie podające delikatny strumień powietrza przez specjalną maskę, co pozwala na swobodny oddech podczas snu, likwiduje chrapanie oraz zapobiega epizodom bezdechów i niedotlenienia organizmu. Leczenie bezdechu sennego za pomocą urządzenia PAP wymaga od pacjenta regularności i bezwzględnego przestrzegania zasad leczenia ustalonych przez lekarza laryngologa. 

Doustne aparaty przeciwko chrapaniu

U pacjentów z bezdechem sennym, którzy nie tolerują terapii PAP lub preferują leczenie alternatywne, można rozważyć stosowanie aparatów doustnych - w porozumieniu z lekarzem dentystą. 

Leczenie chirurgiczne wad wrodzonych twarzoczaszki

Przesunięcie szczękowo-żuchwowe polega na przednim przesunięciu żuchwy do przodu w celu zwiększenia przestrzeni w części ustnej gardła.  Jest to najlepsze rozwiązanie w przypadku pacjentów z retrognacją. Ponadto chirurg w trakcie operacji może skorygować inne poważniejsze wady w obrębie nosa, podniebienia miękkiego i gardła odpowiedzialne za bezdech senny. 

Stymulator nerwu podjęzykowego (HNS, hypoglossal nerve stimulator)

Miniaturowe urządzenie wszczepiane w okolicę obojczyka stymuluje mięsień bródkowo-językowy, co powoduje wymuszenie wysunięcia języka oraz zwiększenie napięcia ściany gardła, celem zachowania drożności dróg oddechowych. Rozwiązanie to może być przydatne tylko u wybranych pacjentów - nie będzie ono skuteczne u osób z otyłością i wadami twarzoczaszki. 

Umów wizytę u laryngologa leczącego bezdech senny w Krakowie