ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego (alloplastyka biodra) to zabieg operacyjny polegający na wymianie zniszczonego stawu biodrowego na sztuczny implant. Celem wszczepienia endoprotezy jest ulga w dolegliwościach bólowych oraz poprawa zakresu ruchu, co pozytywnie wpływa na jakość życia osób z ostatnim stopniem zmian zwyrodnieniowych biodra. Ciągły rozwój technik operacyjnych oraz udoskonalanie biomateriałów wykorzystywanych w protezach powoduje, że zabieg alloplastyki stawu biodrowego nie jest już tylko rezerwowany dla osób w podeszłym wieku, ale stanowi jedną ze skutecznych metod leczenia także u młodszych pacjentów, u których doszło do nieodwracalnego uszkodzenia stawu biodrowego.

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w endoprotezoplastyce stawu biodrowego w naszym szpitalu

lek. med. Marcin Janeczek - spec. ortopeda


lek.med. Marcin Janeczek - ortopeda, Kraków

dr n. med. Amadeusz Skiba - spec.ortopeda


dr n. med. Amadeusz Skiba - spec.ortopeda

 

Wskazania do endoprotezy stawu biodrowego

Zwyrodnienie stawu biodrowego - koksartroza

Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego obejmują stopniowe niszczenie chrząstki stawowej, a następnie degradację leżącej pod nią warstwy podchrzęstnej kości. Głowa kości udowej z czasem traci swój okrągły kształt i nie może swobodnie poruszać się względem panewki stawu biodrowego. Ponadto, na brzegach stawu dochodzi do wytworzenia się wyrośli kostnych (osteofitów) wchodzących w konflikt z otaczającymi tkankami. Wskutek miejscowych uszkodzeń dochodzi do wtórnego stanu zapalnego obejmującego błonę maziową torebki stawowej, więzadeł, a nawet pochewek ścięgnistych przyległych mięśni. Aparat torebkowo-więzadłowy ulega pogrubieniu i traci swoją elastyczność, utrwalając ograniczenie ruchu w stawie biodrowym.

Głównym objawem towarzyszącym chorobie zwyrodnieniowej biodra jest ból w pachwinie pojawiający się podczas obciążania nogi masą ciała. W zaawansowanych stadiach zwyrodnienia ból biodra pojawia się także podczas poruszania kończyną w odciążeniu, a nawet w spoczynku. Zakres ruchu ulega stopniowemu ograniczeniu aż do stanu, w którym biodro ulega usztywnieniu. Znaczna przewaga zwyrodnienia jednego ze stawów biodrowych może prowadzić do skrócenia długości kończyny, chodu kulejącego i wtórnych problemów z kręgosłupem.

Pozostałe wskazania do alloplastyki biodra:

  • złamania w obrębie głowy kości udowej,
  • martwica głowy kości udowej,
  • złamania szyjki kości udowej,
  • skomplikowane złamania panewki stawu biodrowego z przemieszczeniem,
  • nowotwory obejmujące staw biodrowy.

Zabieg endoprotezy ma za zadanie zniwelować ból, zwiększyć ruchomość biodra, poprawić warunki biomechaniczne kompleksu biodrowo-miedniczno-lędźwiowego i umożliwić bardziej płynny chód. Sztuczne biodro z powodzeniem zastępuje główne funkcje naturalnego stawu – pacjent jest w stanie poruszać kończyną i chodzić bez utykania, dzięki czemu jakość życia ulega zdecydowanej poprawie.

Rodzaje endoprotez stawu biodrowego

W zależności od tego czy wymieniane są obie powierzchnie stawowe czy jedna, wyróżniamy endoprotezy:

  1. Połowicze – składają się z trzpienia osadzonego w kości udowej oraz głowy. Protezy połowicze stosuje się u osób starszych o niskiej aktywności, u których celem jest niwelacja bólu oraz umożliwienie przemieszczania się po mieszkaniu i spacerów na krótkie dystanse.
  2. Całkowite – składają się z trzpienia, głowy oraz sztucznej panewki stawu biodrowego.

Ze względu na budowę głowy protezy biodra dzieli się na:

  • Unipolarne – pojedyncza głowa połączona z trzpieniem posiada bezpośredni kontakt z panewką stawu biodrowego,
  • Bipolarne – głowa połączona z trzpieniem jest dodatkowo połączona z drugą większą umieszczaną w panewce stawu biodrowego. Pomiędzy głowami zachodzi ruch, dzięki czemu siły tarcia działające na panewkę stawu biodrowego ulegają zredukowaniu.

Rodzaje artykulacji

Głowa endoprotezy może być wykonana z metalu, polietylenu lub ceramiki. Metalowa panewka endoprotezy posiada wewnętrzny polietylenowy lub ceramiczny wkład współpracujący z głową endoprotezy. Połączenie elementów protezy (artykulacja) może przybierać wersje: ceramika-polietylen lub ceramika-ceramika. Typ artykulacji determinuje przeżywalność endoprotezy, a także ma wpływ na cenę implantu stawu biodrowego.

Endoprotezy bezcementowe, cementowe i hybrydowe

Endoprotezy bezcementowe posiadają porowatą powierzchnię, którą zrastają się z kością pacjenta. Trzpień umieszcza się w kanale szpikowym kości udowej metodą wklinowywania, a panewkę na wcisk (tzw. press-fit) lub wkręcając w kość. Powierzchnie niektórych modeli endoprotez mogą być pokryte hydroksyapatytem lub tytanem, które ułatwiają integrację z łożyskiem kostnym.

Gdy panewkę mocuje się za pomocą cementu kostnego, a trzpień wklinowuje się bez kleju kostnego (lub odwrotnie), jest to tzw. endoproteza hybrydowa.

Endoprotezy biodra z szyjką modularną

W niektórych nowszych modelach protez istnieje możliwość śródoperacyjnego ustawienia kąta antetorsji szyjki kości udowej oraz kąta szyjkowo-trzonowego. Dzięki temu szyjka jest optymalnie ustawiona względem panewki stawu biodrowego, co zmniejsza ryzyko zwichnięcia endoprotezy.

Kapoplastyka stawu biodrowego

Kapoplastyka jest zabiegiem oszczędzającym głowę i szyjkę kości udowej. Chirurg usuwa jedynie zniszczoną chrząstkę stawową oraz warstwę podchrzęstną kości. Na resztę głowy zakładana jest owalna nakładka mająca kontakt z panewką biodra. Zaletą zabiegu kapoplastyki jest możliwość późniejszej wymiany na klasyczną endoprotezę, mniejsza ingerencja w naturalną biomechanikę biodra oraz możliwość wczesnego obciążania. Kapoplastyka stawu biodrowego może być więc z powodzeniem stosowana u pacjentów w średnim wieku z dobrą jakością tkanki kostnej i u których jeszcze nie doszło do dużych zniekształceń głowy kości udowej.

Endoprotezy krótkotrzpieniowe

Inną opcją dla młodszych pacjentów jest endoproteza stawu biodrowego z krótkim trzpieniem, który mniej drąży kanał kości udowej – obejmuje głównie kość gąbczastą nasady. Zaletami takiego rodzaju endoprotezy jest bardziej korzystna biomechanika, w tym uzyskanie bardziej fizjologicznego rozkładu naprężeń w obrębie nasady bliższej kości udowej, co sprzyja osteointegracji protezy z tkanką kostną i zmniejsza ryzyko obluzowania. Endoprotezy krótkotrzpieniowe pozwalają m.in. na zmniejszenie ryzyka zjawiska „stress-shielding” w bliższej części trzonu kości udowej, które polega na obniżeniu gęstości kości wskutek nieodpowiedniej stymulacji obciążeniem.

Endoprotezy rewizyjne

Endoproteza biodra czasem musi być wymieniona na nową – taki zabieg nazywany jest realloplastyką. Konieczność wymiany na endoprotezę rewizyjną zachodzi w przypadku:

  • Zapalenia okołoprotezowego w wyniku zakażenia – jest to tzw. septyczne obluzowanie implantu stawu biodrowego, Przykładem są endoprotezy z antybiotykiem typu Spacer zakładane na czas wyleczenia zakażenia.
  • Aseptycznego obluzowania implantu (bez udziału zakażenia),
  • Uszkodzenia mechanicznego protezy biodra.

Endoprotezy rewizyjne mogą posiadać dodatkowe elementy stabilizujące i wzmacniające, np. panewka z systemem antyprotruzyjnym, zapobiegająca dalszemu uszkodzeniu podłoża kostnego miednicy przez głowę protezy.

Kwalifikacja do zabiegu

Kwalifikując do zabiegu wszczepienia endoprotezy, ortopeda bierze pod uwagę nie tylko zmiany strukturalne stawu biodrowego, ale przede wszystkim aspekt funkcjonalny zabiegu, wiek pacjenta, poziom aktywności i gotowość do podjęcia rehabilitacji po operacji. Bardzo istotne jest zrozumienie przez pacjenta istoty alloplastyki – jest to zabieg o dużej ingerencji, o podwyższonym ryzyku okołooperacyjnym ze względu na sporą utratę krwi, a także obarczony ryzykiem powikłań pooperacyjnych w razie niestosowania się do zaleceń lekarza i fizjoterapeuty.

Zabieg wszczepienia endoprotezy rozważa się, gdy metody leczenia zachowawczego są nieskuteczne, inne metody leczenia operacyjnego nie umożliwiają naprawy stwierdzonych uszkodzeń (np. artroskopia stawu biodrowego lub zespolenie śrubą DHS), a stopień deformacji, ból i ograniczenie ruchomości istotnie obniżają jakość życia chorego.

Lekarz dokonuje analizy zdjęcia rentgenowskiego stawów biodrowych, na którym ocenia wielkość destrukcji powierzchni stawowych i deformacji kostnych. W przypadku stanów pourazowych konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego biodra.

W każdym przypadku należy uwzględnić przeciwwskazania do alloplastyki stawu biodrowego, do których należą:

  • przewlekła niewydolność układu sercowo-naczyniowego i/lub oddechowego,
  • choroba zakrzepowo-zatorowa,
  • znacznego stopnia osteoporoza,
  • otyłość znacznego stopnia,
  • przebyty udar mózgu lub inne choroby neurologiczne istotnie wpływające na napięcie mięśni biodra,
  • demencja i inne choroby psychiczne uniemożliwiające stosowanie się do zaleceń po zabiegu.

Przygotowanie do zabiegu wszczepiania endoprotezy biodra

Właściwie prowadzona fizjoterapia przed zabiegiem pozwala na dużo szybszą rekonwalescencję po operacji wymiany stawu biodrowego. Postępowanie obejmuje techniki zmniejszające przykurcz tkanek miękkich, co ułatwia chirurgom prawidłowe wszczepienie endoprotezy. Celem ćwiczeń powinno być zwiększenie siły mięśniowej obręczy biodrowej ze szczególnym uwzględnieniem wzmacniania mięśnia pośladkowego średniego, który pełni funkcję dynamicznego stabilizatora biodra w trakcie chodu. Mięsień ten przeważnie jest przecinany w trakcie operacji, dlatego im większą wyjściową siłę uzyska się przed zabiegiem, tym prościej będzie ją odbudować w trakcie usprawniania pooperacyjnego. Ważnym elementem fizjoterapii jest także edukacja pacjenta co do przystosowania mieszkania do potrzeb osoby z endoprotezą stawu biodrowego.

Przed operacją należy odwiedzić dentystę i wyleczyć chore uzębienie. Inne schorzenia takie jak zapalenie zatok czy dróg moczowych także muszą zostać całkowicie wyleczone przed planowanym zabiegiem. Jest to bardzo ważne z uwagi na fakt, że aktywne ogniska infekcji mogą spowodować krwiopochodne zakażenie endoprotezy biodra i jej wtórne septyczne obluzowanie.

Przebieg endoprotezoplastyki stawu biodrowego

Zabieg operacyjny wykonywany jest w znieczuleniu zewnątrzoponowym lub rzadziej ogólnym. Dostępy operacyjne można ogólnie podzielić na dostępy przednie, przednio-boczne oraz tylno-boczne. Przewagą dostępów operacyjnych znajdujących się bardziej z przodu stawu biodrowego jest mniejsza traumatyzacja mięśni obręczy biodrowej, co pozytywnie wpływa na pionizację i jakość chodu po zabiegu.

Chirurg odcina określoną część bliższej nasady kości udowej – wielkość wycięcia zależy od rodzaju endoprotezy, może być to część głowy (kapoplastyka) lub usunięcie głowy i szyjki kości udowej (klasyczne endoprotezy z trzpieniem). W obrębie panewki usuwane są resztki zniszczonej chrząstki i przygotowywane jest podłoże kostne, by zamontować sztuczną panewkę (endoprotezy całkowite).

Powikłania alloplastyki

Zapobieganie wczesnym powikłaniom (zakrzepowemu zapaleniu żył czy zapaleniu płuc) polega na podawaniu leków (heparyny), wykonywaniu ćwiczeń przeciwzakrzepowych i oddechowych oraz wczesna pionizacja pacjenta po zabiegu. Do powikłań związanych bezpośrednio z operowanym biodrem należą: zakażenia i obluzowania implantu (związane z infekcją lub zużywaniem implantu), a także złamania i zwichnięcia endoprotezy (najczęściej pourazowe wskutek upadku).

Infekcje operowanego stawu (zakażenie)

Przyczyną zakażenia operowanej okolicy są najczęściej niedoleczone infekcje w organizmie pacjenta (zapalenie zatok, dróg moczowych) lub aktywna próchnica zębów. Oprócz właściwego przygotowania przed zabiegiem, w ramach dodatkowej profilaktyki pacjent poddawany jest antybiotykoterapii, która rozpoczyna się dzień przed zabiegiem i trwa do kilku dni po operacji. Ponadto, sala operacyjna powinna spełniać wymóg szczególnej sterylności.

W przypadku zaobserwowania objawów zakażenia (gorączka powyżej 38,5°, ból i ocieplenie okolicy biodra oraz obrzęk okolicy rany i/lub wysięk,) należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Gdy tkanki wokół sztucznego biodra ulegają zakażeniu, endoprotezę usuwa się, okolice biodra poddaje się dokładnemu płukaniu i umieszcza się na określony czas przejściową endoprotezę z antybiotykiem. Dopiero po pełnym wyleczeniu zakażenia zakłada się nową endoprotezę stawu biodrowego.

Aseptyczne obluzowanie implantu

Aseptyczne obluzowanie implantu (bez zakażenia) może wystąpić po dłuższym czasie użytkowania, gdy proteza biodra zostaje osadzona w miękkiej kości u osoby chorującej na osteoporozę. Problem obluzowania częściej występuje w przypadku endoprotez cementowych, przeważnie po kilku latach od operacji, kiedy właściwości cementu pogarszają się. Ryzyko obluzowania endoprotezy stawu biodrowego jest większe w przypadku zbyt dużego obciążania implantu (otyłość, uprawianie sportu) oraz nieleczenia schorzeń współistniejących (cukrzyca, choroby wątroby).

Dużym problemem jest ubytek tkanki kostnej dookoła protezy, ponieważ powierzchnia kontaktu implantu z kością ulega ograniczeniu, co stwarza ryzyko niestabilności nowo zakładanej protezy i ponownego obluzowania. Aby zapobiec takiej sytuacji, chirurg podczas realloplastyki może wykonać rekonstrukcję ubytków kostnych wykorzystując przeszczepy kostne.

Rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego

Bezpośrednio po zabiegu operowana kończyna powinna być ułożona w bezpiecznej pozycji chroniącej przed nadmiernym przywiedzeniem i rotacjami. Jednocześnie pacjent wykonuje ćwiczenia czynne zgięcia i wyprostu w stawie skokowym, by pobudzić pompę mięśniową i zapobiec zakrzepowemu zapaleniu żył. Pierwsze ruchy sztucznego stawu biodra odbywają w sposób bierny i w ograniczonym zakresie na specjalnej szynie. Następnie pacjent pod kontrolą fizjoterapeuty wykonuje napięcia izometryczne mięśni i stopniowo włącza ruchy czynne kolana i biodra. W drugiej dobie po zabiegu pacjent powinien umieć bezpiecznie siadać, wstawać i chodzić z pomocą balkonika. Pobyt pacjenta w szpitalu trwa zazwyczaj kilka dni - w tym czasie pacjent adaptuje się do spionizowanej pozycji, zaczyna używać kul łokciowych zamiast balkonika, uczy się samodzielnie wchodzić i schodzić ze schodów. Stopień obciążania kończyny zależny jest od rodzaju założonej endoprotezy (cementowa / bezcementowa / spacer) i obecności ewentualnych powikłań.

Głównym celem rehabilitacji po endoprotezie biodra jest przywrócenie maksymalnej sprawności możliwej do osiągnięcia przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności zależnych od przebiegu zabiegu i rodzaju endoprotezy. Ćwiczenia mają za zadanie wzmocnić mięśnie obręczy biodrowej, zwłaszcza te, które zostały przecięte podczas zabiegu. Gdy możliwe jest pełne obciążanie operowanej kończyny, ważnym zadaniem rehabilitacji jest nauka chodu z prawidłowym ustawieniem miednicy i symetryczną pracą obu nóg. Bardzo istotne jest włączenie ćwiczeń poprawiających stabilność ciała oraz ćwiczeń równoważnych, dzięki którym zmniejszamy ryzyko upadku i ewentualnych uszkodzeń mechanicznych protezy oraz zwichnięć i złamań okołoprotezowych. Po zakończeniu indywidualnej terapii z fizjoterapeutą, zestaw ćwiczeń po endoprotezie stawu biodrowego powinien być kontynuowany przez pacjenta w domu.

Życie z endoprotezą stawu biodrowego

Po operacji wymiany stawu biodrowego należy pamiętać o wykluczeniu ruchów i pozycji, które nie są wskazane ze względu na zwiększone ryzyko zwichnięcia implantu. Należy unikać nadmiernego skręcania kończyny na zewnątrz lub do środka, zakładania nogi na nogę, robienia przysiadów, siedzenia na zbyt niskich fotelach czy łóżku (gdy kolana znajdują się wyżej niż biodra) oraz przyjmowania pozycji skulonej z nogami przy klatce piersiowej. Położenie uda względem tułowia w każdej pozycji nie powinno przekraczać 90°.

Warto dostosować mieszkanie, by ułatwić bezpieczne wykonywanie codziennych czynności:

  • siedzisko i mata antypoślizgowa w wannie, dodatkowe uchwyty w łazience,
  • nakładka na sedes,
  • poduszki na zbyt niskie fotele lub krzesła,
  • niezapadający się materac na łóżko.

Zalecanymi formami aktywności po alloplastyce biodra są spacery, rower oraz pływanie na grzbiecie lub kraulem (styl klasyczny, tzw. „żabka” jest przeciwwskazana ze względu na duży zakres rotacji bioder). Lepiej powstrzymać się z uprawianiem sportów kontaktowych i o wysokim ryzyku upadku (narty, rolki), gdyż leczenie złamań okołoprotezowych bywa trudne i długotrwałe.

Ważne informacje

Czas trwania zabiegu (zależny od metody)  1 - 2 godzin
Badania wymagane do zabiegu  podstawowe - zakładka przygotowanie do operacji
Znieczulenie  podpsjęczynówkowe lub ogólne
Pobyt w Szpitalu  3 - 5 dni
Okres znacznej dysfunkcji  2 - 3 tygodnie
Okres ograniczonej dysfunkcji  4 - 12 tygodni
Zdjęcie szwów - pierwsza wizyta  12 - 16 dni
Zmiana opatrunków  co 3 - 4 dni
Przeciwwskazania do zabiegu  infekcja stawu, otyłość

 

Najczęściej zadawane pytania o zabieg wszczepienia endoprotezy biodra:

Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego?

Wymagany czas rehabilitacji jest sprawą indywidualną – może wynosić od 8 tygodni do kilku miesięcy. Jeśli pacjent uczestniczył w rehabilitacji przedoperacyjnej, tj. wzmacniał mięśnie, a fizjoterapeuta przygotował tkanki miękkie do zabiegu, okres powrotu do sprawności będzie szybszy. Jeśli pacjent choruje na schorzenia przewlekłe negatywnie wpływające na gojenie się ran czy właściwości kości, rekonwalescencja będzie przebiegała wolniej. Duże znaczenie ma także dostęp operacyjny, tzn. jakie mięśnie zostały przecięte podczas zabiegu. Ponadto, sam rodzaj endoprotezy wpływa na długość rehabilitacji – pacjenci po mniej inwazyjnej kapoplastyce szybciej dochodzą do sprawności, podczas gdy zabieg wszczepienia endoprotezy z długim trzpieniem będzie powodował konieczność większej pracy nad przywróceniem prawidłowego chodu.

Jak długo chodzić o kulach po endoprotezie biodra? 

Pełne swobodne obciążanie masą ciała operowanej kończyny jest możliwe z reguły w 3 miesiącu po operacji. Czas ten jest potrzebny, by implant stabilnie zespolił się z kością. We wcześniejszym okresie można częściowo obciążać kończynę – stopień obciążenia zależy od rodzaju endoprotezy, sposobu mocowania (z użyciem cementu czy bez) oraz indywidualnych uwarunkowań związanych z wykonanym zabiegiem. Na każdym etapie rekonwalescencji należy ściśle trzymać się zaleceń lekarza.

Ile trwa operacja endoprotezy biodra?

Długość pierwotnego zabiegu alloplastyki trwa około 1-1,5 godziny i jest zależny od rodzaju wszczepianej endoprotezy i dostępu operacyjnego. Czas operacji może się wydłużyć w przypadku zaopatrywania towarzyszących uszkodzeń kostnych lub alloplastyki rewizyjnej.

Gdzie najszybciej endoproteza stawu biodrowego – jak mądrze wybrać operatora, gdy zależy nam na czasie?

Przy wyborze szpitala powinnyśmy się sugerować doświadczeniem operatora konkretnie w zakresie endoprotezoplastyki stawu biodrowego. Ważne są także warunki panujące na sali operacyjnej - dbałość o sterylne przeprowadzenie zabiegu. Ponadto, warto wybrać szpital, w którym zaraz po zabiegu pacjent jest otoczony codzienną indywidualną opieką fizjoterapeuty, by w bezpieczny sposób móc się nauczyć poruszać ze wszczepioną endoprotezą.

Jakie są objawy uszkodzenia lub zwichnięcia endoprotezy stawu biodrowego?

W przypadku uszkodzenia endoprotezy może dojść do ograniczenia zakresu ruchu i słyszalnych trzeszczeń, które nie były dotąd obecne. W wyniku zwichnięcia endoprotezy kończyna może ustawić się w nieprawidłowej pozycji, a obciążenie nogi jest niemożliwe ze względu na ból i zablokowanie protezy.

Rejestracja Wizyty

Spis treści

Kontakt

ul. Dworska 1B, 30-314 Kraków
[email protected]


Szpital Dworska - Kraków

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Sroda:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Szpitala Dworska - wjazd od ulicy Bułhaka