ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Choroba tarczycy Hashimoto

Choroba Hashimoto to przewlekłe zapalenie tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W wyniku zaburzeń czynności układu odpornościowego produkowane są przeciwciała skierowane przeciwko własnej tarczycy. Gruczoł tarczowy wydziela coraz mniej tyroksyny oraz trójjodotyroniny - hormonów odpowiedzialnych m.in. za regulację metabolizmu. Choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy.
Można się również spotkać z terminem „limfocytarne zapalenie tarczycy” – jest to związane z obecnością rozlanych limfocytarnych nacieków zapalnych w obrębie miąższu tarczycy. Wraz z postępem choroby pojawiają się coraz bardziej rozległe ogniska włóknienia z jednoczesnym zanikiem miąższu tarczycy. Proces ten jest przewlekle postępujący i trwa latami. Warto zaznaczyć, że tarczyca w przebiegu zapalenia Hashimoto nie boli. Choroba Hashimoto może natomiast dawać objawy związane z zaburzeniami czynności tarczycy. W razie ich wystąpienia należy skonsultować się z lekarzem endokrynologiem, który przeprowadzi diagnostykę, ustali rozpoznanie i zaproponuje odpowiednie leczenie.

Umów wizytę teraz - do lekarza zajmującego się leczeniem choroby Hashimoto w naszym szpitalu

dr n. med. Dorota Roztoczyńska - spec. endokrynolog, pediatra


dr n.med. Dorota Roztoczyńska, endokrynolog, pediatra, Kraków

 

 

Choroba Hashimoto – objawy

W początkowym okresie choroba Hashimoto może nie dawać objawów typowych dla niedoczynności tarczycy. U wielu pacjentów najpierw występuje przemijająca łagodna nadczynność tarczycy, której przykładowe objawy to: nadmierna pobudliwość nerwowa, nasilone pocenie się, uderzenia gorąca, uczucie kołatania serca. Krótkotrwała nadczynność tarczycy może wynikać z inicjalnej destrukcji miąższu i zwiększonego uwalniania hormonów z uszkodzonej tkanki.
Następnie występuje bezobjawowy okres, w którym poziom hormonów tarczycy pozostaje w normie.
W kolejnych miesiącach zespół Hashimoto rozwija się w kierunku typowej niedoczynności tarczycy. Gruczoł tarczycowy ulega stopniowej degradacji – dochodzi do zaniku komórek pęcherzykowych gruczołu tarczowego. Niedobór tyroksyny i trójjodotyroniny skutkuje pojawieniem się objawów: uczucia ciągłego zmęczenia, senności, częstych stanów depresyjnych, suchości skóry, uczucia zimna oraz zwiększenia masy ciała. Z powodu spowolnienia perystaltyki jelit, osoba z zespołem Hashimoto może cierpieć na przewlekłe zaparcia. U niektórych pacjentów występuje się tzw. obrzęk śluzowaty, najbardziej uwidoczniony w okolicach twarzy. Kobiety z chorobą Hashimoto częściej zgłaszają zaburzenia miesiączkowania.
Nasilenie wyżej wymienionych objawów zależy od stopnia niedoboru hormonów tarczycy i czasu trwania choroby Hashimoto. Długotrwale nieleczona niedoczynność tarczycy może skutkować niepłodnością, rozwojem chorób układu sercowo-naczyniowego, a w skrajnych przypadkach może nawet prowadzić do zagrażającego życiu przełomu hipometabolicznego.
Oprócz globalnych objawów wynikających z zaburzeń uwalniania hormonów tarczycy, mogą być także zauważalne objawy miejscowe, związane ze zmianami w objętości gruczołu tarczowego. Klasyczny zespół Hashimoto prowadzi do powiększenia się gruczołu tarczowego i wytworzenia tzw. wola. Obwód szyi ulega zwiększeniu. W przypadku ucisku dużego wola na sąsiadujące struktury, mogą pojawiać się trudności w przełykaniu oraz uczucie rozpierania w okolicach szyi. Zapalenie tarczycy Hashimoto może przybierać także postać zanikową – nie obserwuje się wtedy typowego wola tarczycowego.

Zapalenie tarczycy Hashimoto – przyczyny

Choroba autoimmunologiczna Hashimoto może rozwinąć się w każdym wieku, nawet u dzieci. Największy odsetek zachorowań obserwuje się w wieku 45-65 lat. Kobiety chorują nawet 10-20 razy częściej niż mężczyźni, co może być związane z udziałem estrogenów w patogenezie zaburzeń układu odpornościowego.
Zapalenie tarczycy Hashimoto może mieć podłoże genetyczne. W przypadku rodzinnego występowania choroby Hashimoto u członków rodziny stwierdza się obecność przeciwciał przeciwtarczycowych we krwi.
Ryzyko rozwoju zespołu Hashimoto jest wyższe u osób cierpiących na inne choroby autoimmunizacyjne (cukrzycę typu I, zapalenie kory nadnerczy powodujące chorobę Addisona, toczeń rumieniowaty układowy, zespół Sjörgena, reumatoidalne zapalenie stawów).
Pewną rolę odgrywają również czynniki środowiskowe. Ryzyko wystąpienia choroby tarczycy Hashimoto jest większe u osób często zapadających na infekcje wirusowe i leczonych wysokoaktywnymi lekami przeciwwirusowymi. Niekorzystnie na tarczycę wpływa także ekspozycja na promieniowanie rentgenowskie oraz terapia radioaktywnym jodem. Toksyczne związki zawarte w dymie papierosowym osłabiają ogólne procesy odpornościowe organizmu, zwiększając ryzyko wystąpienia autoimmunizacji.

Choroba Hashimoto u kobiet po porodzie

Poporodowe zapalenie tarczycy występuje u około 5-10% kobiet. Choroba może mieć dwie postaci:
1. Jednofazową - gdy występuje jedynie przejściowa nadczynność tarczycy,
2. Klasyczną – obejmującą dwie fazy:
◦ I - nadczynności i eutyreozy (trwającą około 1-2 miesiące)
◦ II - niedoczynności (trwającą około 6 miesięcy).
U jednej trzeciej kobiet niedoczynność tarczycy powiązana z poporodową chorobą Hashimoto trwa dłużej i wymaga dalszego leczenia.
Przyczyną poporodowej choroby Hashimoto są specyficzne zmiany w funkcjonowaniu układu odpornościowego w trakcie ciąży i po porodzie. U ciężarnej kobiety układ odpornościowy jest sterowany tak, aby zapewnić ochronę płodu przed odrzuceniem (dziecko stanowi dla organizmu matki źródło „obcych” antygenów pochodzących od ojca). Zjawisko mikrochimeryzmu, tj. przenikania komórek płodu do krążenia matki, może odgrywać znaczącą rolę w rozwoju poporodowej choroby Hashimoto. Poród stanowi moment przełomowy, w którym protekcyjny profil układu odpornościowego ulega wycofaniu. Dochodzi wtedy do odhamowania reakcji odpornościowych przeciwko komórkom płodu pozostałym w organizmie matki, skutkując przy okazji inicjacją autogresji wobec antygenom tarczycy.
Wystąpienie choroby Hashimoto po pierwszym porodzie istotnie podwyższa ryzyko zachorowania po urodzeniu kolejnego dziecka. Kobiety ze stwierdzonymi zaburzeniami poziomu hormonów tarczycy powinny przebywać pod ścisłą kontrolą lekarza endokrynologa.
Diagnostyka zespołu Hashimoto – konieczne badania

Badania laboratoryjne

1) Poziom przeciwciał przeciwtarczycowych:
• anty-TPO – przeciwciał skierowanych przeciwko tyreoperoksydazie (TPO, ang. thyroid peroxidase). TPO to enzym uczestniczący w syntezie hormonów tarczycy.
• anty-TG – przeciwciał skierowanych przeciwko tyreoglobulinie (TG). TG to białko wytwarzane przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Na drodze dalszych przemian, z TG powstają hormony tarczycy (triójjodotyronina T3 i tyroksyna T4).
W przebiegu choroby Hashimoto poziom przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO i anty-TG) jest podwyższony.
2) Poziom hormonów:
◦ Hormonu tyreotropowego (TSH) produkowanego przez przysadkę mózgową i stymulującego wydzielanie hormonów tarczycy,
◦ Tyroksyny T4,
◦ Trójjodotyroniny T3.
Dla zespołu Hashimoto typowe jest podwyższenie poziomu TSH oraz obniżenie poziomu wolnej tyroksyny. W zaawansowanym stadium choroby spada także stężenie wolnej trójjodotyroniny we krwi.

Badanie USG tarczycy

Obraz tarczycy w USG może być różny w zależności od stopnia zaawansowania zapalenia Hashimoto. We wczesnych stadiach choroby można stwierdzić jedynie powiększenie rozmiarów gruczołu. W kolejnych etapach daje się zauważyć niejednorodność struktury miąższu tarczycy z obniżeniem jego echogeniczności. Stwierdza się również obecność zwłóknień, których rozległość wzrasta wraz z progresem choroby.

Scyntygrafia tarczycy

Scyntygrafia stanowi badanie uzupełniające do USG tarczycy. Wychwyt znacznika jodowego jest niejednorodny w chorobie Hashimoto. Fakt ten wykorzystuje się w diagnostyce różnicowej we wczesnym stadium choroby, kiedy obecna jest nadczynność tarczycy – pozwala to odróżnić zespół Hashimoto od choroby Gravesa-Basedowa.
Biopsja tarczycy
Gdy w badaniu USG stwierdzono także obecność guzków na tarczycy, lekarz może zlecić biopsję tarczycy. Biopsja wykonywana jest pod kontrolą USG i polega na pobraniu cienką igłą materiału do badania histopatologicznego. W przebiegu choroby Hashimoto widoczny jest obraz zniszczonego nabłonka, zapalnych nacieków limfocytarnych i skupisk fibroblastów. Choroba Hashimoto zwiększa ryzyko wystąpienia raka tarczycy, dlatego pojawienie się wyczuwalnego guzka u osoby z zapaleniem tarczycy Hashimoto stanowi wskazanie do poszerzenia diagnostyki.

Choroba Hashimoto – leczenie

Farmakoterapia wskazana jest w przypadku objawowej niedoczynności tarczycy i przy stwierdzeniu podwyższonego poziomu TSH przy jednocześnie obniżonym poziomie tyroksyny. Wskazaniem do przyjmowania leków mogą być także objawy uciskowe wynikające z nadmiernego powiększenia się tarczycy (wytworzenia się wola).
Leczenie farmakologiczne polega na doustnym przyjmowaniu tabletek z lewotyroksyną. Lewotyroksyna działa analogicznie do naturalnie syntezowanej w organizmie tyroksyny. Przyjmowanie leku zapobiega wtórnym skutkom niedoboru tyroksyny w organizmie. U młodych osób możliwe jest zmniejszenie wola po kilkumiesięcznej terapii lewotyroksyną. U osób starszych, zwłaszcza gdy tarczyca posiada liczne ogniska zwłóknienia, redukcja objętości wola nie jest już możliwa.
Tabletki z lewotyroksyną powinno się przyjmować na czczo, minimum pół godziny przed śniadaniem. Dawka zawsze ustalana jest indywidualnie. W większości przypadków leczenie farmakologiczne musi być prowadzone do końca życia.
Stosowanie leków immunosupresyjnych, np. glikokortykosteroidów, nie jest zalecane – głównie ze względu na niską relację korzyści do skutków ubocznych terapii. Wyjątkową sytuacją jest przełom hipometaboliczny, stanowiący zagrożenie życia, kiedy konieczne jest szybkie ustabilizowanie stanu klinicznego pacjenta.

Choroba Hashimoto – dieta

Osoby z chorobą autoimmunologiczną tarczycy powinny zwracać szczególną uwagę na swoją dietę. Celem diety jest dostarczenie niezbędnych substancji odżywczych i związków potrzebnych do sprawnej syntezy hormonów tarczycy. Ze względu na często towarzyszącą chorobie Hashimoto nadwagę, należy kontrolować kaloryczność spożywanych pokarmów.
Hashimoto – substancje pożądane w diecie
Osoby z chorobą Hashimoto powinny zadbać o odpowiednią podaż:
1) Pełnowartościowego białka, ponieważ stanowi ono budulec hormonów (jaja, mięso, ryby morskie),  
2) Kwasów tłuszczowych omega 3 – stymulują przekształcanie trójjodotyroniny w tyroksynę (T3->T4), kwasy omega 3 wykazują także działanie przeciwzapalne (olej lniany, oliwki),
3) Witaminy D o działaniu przeciwzapalnym (ryby, oleje, suplementy diety z witaminą D),
4) Jodu – jod stanowi składnik hormonów tarczycy (owoce morza, ryby, sól jodowana), należy jednocześnie podkreślić, że nadmiar jodu może być równie szkodliwy dla tarczycy jak jego niedobór,
5) Selenu – selen wchodzi w skład enzymów wpływających na gospodarkę hormonalną tarczycy (krewetki, sardynki, jaja, grzyby).

Dowiedz się więcej - Hashimoto dieta.

Hashimoto – jakie produkty należy ograniczyć?

Należy unikać nadmiernego spożycia produktów zawierających substancje wolotwórcze (goitrogenne). Substancje te wiążą się z jodem i utrudniają jego przyłączanie do cząstek hormonów tarczycy. Do produktów zawierających substancje wolotwórcze zalicza się: zieloną i czarną herbatę, soję, orzeszki ziemne, czerwoną paprykę, gorczycę.
Warzywa takie jak brukselka, kapusta, brokuły czy szpinak, powinny być spożywane w formie ugotowanej – pozwala to obniżyć zawartość substancji goitrogennych. Nie należy całkowicie rezygnować ze spożywania tych warzyw, ponieważ stanowią one cenne źródło witamin i minerałów.
W przypadku stwierdzonej nietolerancji glutenu lub laktozy, wskazane jest unikanie produktów zawierających te substancje.

FAQs:
1. Jak rozpoznać chorobę Hashimoto?
Diagnostyka choroby Hashimoto obejmuje:
• analizę objawów klinicznych (uczucie zmęczenia, suchość skóry, stany depresyjne, spowolnione tętno, skłonność do nadwagi),
• badania obrazowe (USG tarczycy, ewentualnie scyntygrafia),
• badania laboratoryjne (poziom TSH, hormonów tarczycy oraz przeciwciał przeciwtarczycowych).
• w niektórych przypadkach lekarz może zadecydować o konieczności wykonania biopsji tarczycy, po której następuje analiza pobranego wycinka pod kątem histopatologicznym.
2. Jakie wygląda leczenie choroby Hashimoto?
Leczenie podejmuje się u osób z niedoborem hormonów tarczycy wykazanym w badaniach laboratoryjnych oraz u osób z wolem wywołującym objawy uciskowe. Leczenie jest objawowe i polega na doustnym przyjmowaniu leków zawierających lewotyroksynę, która zastępuje funkcję naturalnej tyroksyny.
3. Jakie są zalecenia żywieniowe w chorobie Hashimoto?
Podstawę stanowi odpowiednio zbilansowana dieta, tj. bogata w substancje stanowiące budulec hormonów oraz związki uczestniczące w metabolizmie hormonów tarczycy. Pożądane składniki w diecie osoby z chorobą Hashimoto to: białko pełnowartościowe, kwasy tłuszczowe omega 3, witamina D, jod, selen. Należy unikać spożywania produktów wysoko przetworzonych (ciastek, słodyczy), które cechuje wysoka kaloryczność i jednocześnie mierna wartość odżywcza. Wskazane jest także ograniczenie produktów bogatych w związki wiążące jod, tj. soję, herbatę (czarną i zieloną), orzeszki ziemne, gorczycę.

Rejestracja Wizyty

Spis treści

Kontakt

ul. Dworska 1B, 30-314 Kraków
[email protected]


Szpital Dworska - Kraków

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Sroda:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Szpitala Dworska - wjazd od ulicy Bułhaka