ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Cukrzyca insulinozależna

Dieta w chorobach autoimmunologicznych – cukrzyca insulinozależna

Cukrzyca typu 1 (insulinozależna) to choroba, w której konieczne jest przyjmowanie insuliny, czyli hormonu produkowanego przez trzustkę. Pozwala on na przenikanie glukozy z krwi do komórek, gdzie może być następnie wykorzystywana jako źródło energii. Ten typ cukrzycy rozwija się w reakcji na autoimmunologiczne uszkodzenie trzustki i najczęściej objawia się w wieku dziecięcym. Niedobór insuliny lub jej nieprawidłowe działanie prowadzi do podwyższonego stężenia glukozy we krwi. Dlatego istotne jest leczenie oparte na insulinoterapii w połączeniu ze zdrową, właściwie zbilansowaną dietą.

 

Umów wizytę teraz - do dietetyka przyjmującego w naszym szpitalu

mgr Dominika Grońska - dietetyk kliniczny


mgr Dominika Grońska - dietetyk kliniczny

mgr Karolina Dereń - spec. dietetyk


mgr Karolina Dereń - dietetyk, Kraków

 

Sposób żywienia u pacjentów chorych na cukrzycę insulinozależną nie musi różnić się od diety zalecanej dla osób zdrowych. Istnieją jednak zasady, których warto przestrzegać. Posiłki powinny być przyjmowane regularnie, o stałych porach, dostosowane do rodzaju i czasu podawania insuliny oraz planowanego wysiłku fizycznego. Pacjentom stosującym insulinę szybko działającą zaleca się spożycie posiłku nie później niż 30 minut po zastrzyku. Przy podawaniu insuliny o średnio wydłużonym czasie działania będzie to 40 minut, natomiast w przypadku takiej o długim czasie działania – godzina. Jeśli stosowane są różne mieszanki, czas musi być dostosowany do insuliny działającej najszybciej, jednak najlepiej jest skonsultować się z lekarzem.

Rola diety w cukrzycy insulinozależnej

Dieta pacjentów z cukrzycą typu 1 powinna dostarczać wszystkich składników odżywczych, takich jak węglowodany, białka, tłuszcze, błonnik pokarmowy, składniki mineralne i witaminy w odpowiednich proporcjach oraz ilościach. Celem postępowania dietetycznego jest dostarczenie odpowiedniej ilości energii potrzebnej do utrzymania prawidłowej masy ciała. U dzieci i młodzieży ma ono szczególne znaczenie dla poprawnego wzrostu, natomiast u kobiet w ciąży i karmiących dla pokrycia zwiększonego zapotrzebowania energetycznego. Dzięki stosowaniu zdrowej, poprawnie zbilansowanej diety można dążyć do uzyskania stężenia glukozy i tłuszczów we krwi na takim poziomie, który będzie jak najbliższy prawidłowemu. Warto jednak pamiętać, że dieta powinna być zindywidualizowana pod kątem ewentualnych chorób współistniejących i jednocześnie przeciwdziałać powikłaniom cukrzycy.

W leczeniu cukrzycy insulinozależnej szczególnie przydatna jest umiejętność pacjenta do modyfikowania dawek insuliny w zależności od zawartości węglowodanów w posiłkach, stężenia glukozy we krwi oraz planowanej aktywności fizycznej. Zaleca się, aby pacjent potrafił stosować tzw. Wymienniki Pokarmowe, które pozwolą uniknąć żmudnych i codziennych obliczeń co do ilości węglowodanów, białek i tłuszczów w diecie, a jednocześnie pozwolą określić ilość insuliny, jaką należy przyjąć przed danym posiłkiem.

  • Wymiennik Węglowodanowy (WW) to taka porcja produktu, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych. Aby obliczyć ilość węglowodanów przyswajalnych, należy od ogólnej ilości węglowodanów odjąć ilość błonnika pokarmowego.
  • Wymiennik Białkowy (WB) to porcja produktu, która dostarcza 10 g białka zwierzęcego.
  • Wymiennik Tłuszczowy (WT) to porcja produktu, dostarczająca 10 g tłuszczu.

Pacjenci korzystający z pomp insulinowych używają także wymiennika białkowo-tłuszczowego (WBT), rozumianego jako 100 kcal z białek i tłuszczów w danym produkcie. Obliczanie go może sprawiać problem, zwłaszcza w przypadku produktów złożonych. Dla ułatwienia pacjenci używają gotowych tabel lub programów i aplikacji do wyliczania wymienników. Dokładne zalecenia co do dawki przyjmowanej insuliny muszą zostać omówione z lekarzem, ponieważ wchłanianie węglowodanów z przewodu pokarmowego i tkanki podskórnej różni się i jest indywidualną cechą pacjenta. Lekarz podejmie decyzję na podstawie obserwacji glikemii, czyli poziomu cukru we krwi. Należy jednak pamiętać, że największe zapotrzebowanie na insulinę ma miejsce rano, dlatego przed śniadaniem stosuje się wyższe przeliczniki, np. od 1,5 do 2,5 j/1 WW. Przed obiadem będzie to 0,5-1 j/1 WW, chyba, że posiłek ten spożywany jest późno – wtedy przelicznik musi być wyższy, np. 1,5-2 j/1 WW.

Pacjenci powinni także sugerować się wskaźnikiem glikemicznym podczas dobierania posiłków. Jest to metoda klasyfikacji pokarmów zawierających węglowodany. Indeks glikemiczny (IG) obrazuje tempo wzrostu poziomu glukozy we krwi po spożyciu porcji danego produktu, zawierającej 50 g węglowodanów przyswajalnych. Porównuje się go z glukozą, dla której wynosi on 100. Pacjentom zaleca się unikanie produktów, których IG przekracza 55.

Zalecenia dietetyczne

Pacjenci chorzy na cukrzycę nie powinni stosować diet ubogich w węglowodany. Warto także, aby zwracali uwagę na rodzaj węglowodanów przyswajalnych, które można podzielić ze względu na tempo ich wchłaniania z przewodu pokarmowego. Wyróżnia się węglowodany szybkowchłanialne, gwałtownie podnoszące poziom cukru we krwi i wolnowchłanialne, do których należą cukry złożone. Te pierwsze znajdują się m.in. w słodyczach, miodzie, sokach, owocach i mleku i powinny być spożywane w bardzo umiarkowanej ilości. Węglowodany wolnowchłanialne można znaleźć w produktach takich jak kasza, ryż, płatki zbożowe, pieczywo, makarony, mąka, ziemniaki. Głównym źródłem węglowodanów w diecie pacjentów z cukrzycą powinna być skrobia, której wchłanianie jest stopniowe i nie powoduje niekorzystnych, raptownych wahań w poziomie cukru. Ponadto sugeruje się, aby spożywać węglowodany pochodzące z pełnego ziarna zbóż, owoców, warzyw i mleka z małą zawartością tłuszczu. Zaleca się także ograniczenie sacharozy. Alternatywą mogą być słodziki stosowane w odpowiednich dawkach.

Tłuszcze powinny stanowić 30-35% wartości energetycznej diety. Warto spożywać te pochodzenia roślinnego, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe. Znajdują się w produktach takich jak oleje (rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, kukurydziany, arachidowy) oraz oliwa z oliwek. Chude mięso, drób, ryby morskie i odtłuszczone przetwory mleczne to produkty pochodzenia zwierzęcego, w których zawartość tłuszczów nasyconych jest niewielka. Ponadto pacjentom zaleca się unikanie żywności o wysokiej zawartości cholesterolu, ze względu na ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.

Równie istotnym elementem dobrze zbilansowanej diety jest białko, które powinno wypełniać 15-20% jej wartości energetycznej. Produkty zwierzęce, zawierające pełnowartościowe białko to drób, ryby, jaja, mleko, przy czym mleko stanowi także źródło laktozy, czyli węglowodanów szybkowchłanialnych. Jego ilość w diecie powinna więc być ograniczona do ok. 300 ml dziennie. Jako alternatywy polecane są przetwory mleczne, takie jak kefir i jogurt naturalny. Warto również zwiększyć spożycie ryb morskich, będących zarówno źródłem białka, jak i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Wśród produktów roślinnych na szczególną uwagę zasługują suche nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soczewica, soja). Oprócz wysokiej zawartości białka są także bogate w błonnik.

W diecie pacjentów z cukrzycą warto bowiem zadbać o stosowną ilość błonnika pokarmowego. Spowalnia on wchłanianie cukrów i obniża poziom cholesterolu we krwi. Można go znaleźć w otrębach, płatkach owsianych, warzywach takich jak marchew, dynia, kapusta, brokuły oraz w jabłkach i owocach cytrusowych. Warzywa i owoce są koniecznym elementem poprawnie zbilansowanej diety, stanowią bowiem źródło witamin i składników mineralnych. Należy jednak ograniczyć ilość spożywanych owoców ze względu na wysoką zawartość fruktozy. Warto także zwrócić uwagę na fakt, że gotowane warzywa mają wyższy indeks glikemiczny i tym samym podnoszą poziom cukru we krwi.

Pacjenci przyjmujący insulinę powinni wyeliminować z diety alkohol, może on bowiem prowadzić do hipoglikemii. Dopuszcza się spożycie małej ilości w trakcie posiłku, lecz nigdy na czczo.

Źródła:
  • Korzeniowska K., Jabłecka A., Cukrzyca (część III) Dieta w cukrzycy, Farmacja Współczesna 2009, 2: 110-116.
  • Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na
    cukrzycę 2019. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
    Diabetologia Praktyczna 2019, tom 5, nr 1.
  • Juruć A., Pisarczyk-Wiza D., Wierusz-Wysocka B., Zalecenia dietetyczne i zachowania żywieniowe u osób z cukrzycą typu 1 – czy mają wpływ na kontrolę metaboliczną? Diabetologia Kliniczna 2014, tom 3, nr 1, s. 22-30.
  • Otto-Buczkowska E. Cukrzyca typu 1. Wydawnictwo Cornetis, Wrocław 2006.

Rejestracja Wizyty

Spis treści

Kontakt

ul. Dworska 1B, 30-314 Kraków
[email protected]


Szpital Dworska - Kraków

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Sroda:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Szpitala Dworska - wjazd od ulicy Bułhaka