Wysiękowe zapalenie ucha u dziecka

Objawy wysiękowego zapalenia ucha środkowego u dziecka

Niedosłuch związany z zaburzeniem przewodzenia dźwięków w strukturach ucha

Niedosłuch może objawiać się u dziecka:

• uczuciem pełności w uchu, 
• trudnościami w nauce mówienia,
• zbyt głośną mową w stosunku do natężenia hałasu otoczenia,
• podgłaśnieniem telewizora, muzyki ponad potrzebę, 
• zagapianiem się, nie reagowaniem na polecenia, 
• niechęcią do kontaktu z rodzicami i rówieśnikami (dziecko nie dosłyszy, więc nie zawsze rozumie, co się do niego mówi).
• apatią. 

Dziecko może częściej miewać infekcje górnych dróg oddechowych. Nie wykazuje za to objawów charakterystycznych dla ostrego zapalenia ucha takich jak: silny ból ucha czy gorączka. 

W jakim wieku najczęściej występuje zapalenie wysiękowe ucha?

Zapalenie ucha o typie wysiękowym najczęściej obserwowane jest u niemowląt oraz u małych dzieci do 5 roku życia. Po 7 roku życia schorzenie to występuje o wiele rzadziej. 

Czy zapalenie może samo przeminąć?

Każde dziecko z objawami mogącymi wskazywać na gromadzenie się płynu w uchu środkowym powinno zostać zbadane przez lekarza laryngologa dziecięcego. U części dzieci stan zapalny przechodzi samoistnie, ale u niektórych małych pacjentów zapalenie przechodzi w stan przewlekły i nawracający, mogąc prowadzić do powikłań w postaci niedosłuchu, zaburzeń komunikacji i rozwoju mowy. Konieczna jest stała kontrola nasilenia stanu zapalnego i ilości płynu zgromadzonego w jamie bębenkowej. 

Przyczyny wysiękowego zapalenia ucha

Zapalenie wysiękowe ucha ma podłoże wieloczynnikowe. Za bardzo istotny czynnik ryzyka rozwoju tego schorzenia uważa się niedrożność trąbki słuchowej. Trąbka słuchowa łączy ucho środkowe z nosogardłem. Poprzez ujście trąbki słuchowej w nosogardle regulowane jest ciśnienie w jamie bębenkowej ucha. Niedrożność trąbki słuchowej skutkuje powstaniem w uchu środkowym ujemnego ciśnienia, które predysponuje do tworzenia się wysięku i gromadzenia płynu w jamie bębenkowej. Zaleganie płynu stwarza warunki do rozwoju infekcji bakteryjnych i wirusowych ucha. 

Jedną z bezpośrednich przyczyn zatkania ujścia trąbki słuchowej jest przerost migdałka gardłowego. Migdałek ten, nazywany także trzecim migdałem, leży pomiędzy ujściami obu trąbek słuchowych. Nadmierne powiększenie migdałka zasłania ujścia trąbek słuchowych, uniemożliwiając poprawną wentylację ucha. 

Kolejnym czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju wysiękowego zapalenia ucha u dzieci jest refluks przełykowo-gardłowy. Stan ten charakteryzuje się cofaniem się treści pokarmowych przy odbijaniu z nosogardła do trąbki słuchowej. W efekcie jej ściany ulegają podrażnieniu, co negatywnie wpływa na stan błony śluzowej i drożność trąbki słuchowej. 

Pewne znaczenie mogą mieć ponadto wady wrodzone twarzoczaszki determinujące specyficzny niekorzystny kształt i długość trąbek słuchowych. 

Diagnostyka wysiękowego zapalenia ucha u dziecka

Konieczne jest przeprowadzenie standardowego badania laryngologicznego i badania uszu (otoskopii). Otoskopia polega na oglądaniu przez specjalny wziernik błony bębenkowej, która w przebiegu zapalenia ucha może przybierać żółtawy kolor. Ponadto lekarz przeprowadza tympanometrię czyli badanie polegające na pomiarze reakcji błony bębenkowej na zmiany ciśnienia. Na podstawie wyników badania lekarz laryngolog zadecyduje, czy wystarczy obserwacja z leczeniem infekcji współtowarzyszących, czy też potrzebne będzie wdrożenie dodatkowego postępowania. 

Etapy wysiękowego zapalenia ucha środkowego zależnie od utrzymywania się płynu w jamie bębenkowej

• postać ostra - do 3 tygodni,
• postać podostra - do 3 miesięcy,
• postać przewlekła - utrzymująca się dłużej niż 3 miesiące.

Leczenie wysiękowego zapalenia ucha u dzieci

Na początku zalecana jest farmakoterapia (leki przeciwzapalne, immunostymulujące, mukolityczne - rozrzedzające wydzielinę zalegającą w uchu). Dziecko może przyjmować leki doustnie lub pod postacią inhalacji. W razie potrzeby leczenie może być uzupełnione antybiotykoterapią. 

Gdy płyn w uchu środkowym utrzymuje się ponad 3 miesiące i wywołuje objawy niedosłuchu, lekarz może rozważyć podjęcie leczenia zabiegowego. Postępowanie polega na nacięciu i drenażu ucha środkowego czyli założenia drenów w błonie bębenkowej.

Powikłania zaniedbanego wysiękowego zapalenia ucha

W wyniku zaniedbania przewlekłego zapalenia wysiękowego ucha u dziecka może dojść do niekorzystnych zmian w błonie bębenkowej:

• atrofii (zaniku), 
• myringosklerozy (zwapnienia błony bębenkowej),
• atelektazji (wciągnięcia błony bębenkowej do jamy ucha środkowego), 
• perforacji błony bębenkowej. 

W jamie bębenkowej ucha środkowego może natomiast dojść do:

• tympanosklerozy (włóknienia ścian ucha środkowego), 
• erozji kosteczek słuchowych,
• powstania ropnia,
• powstania perlaka (torbielowatego guza zapalnego). 

W skrajnych przypadkach może dojść do trwałego upośledzenia słuchu. 

Jak zapobiegać zapaleniom ucha środkowego u dziecka?

• prawidłowe leczenie infekcji górnych dróg oddechowych,
• dbanie o higienę uszu, unikanie częstego moczenia uszu, 
• regularne kontrole u lekarza POZ, w razie wątpliwości konsultacja z lekarzem laryngologiem dziecięcym, 
• unikanie przebywania w dużych skupiskach dzieci w okresach wzmożonych infekcji układu oddechowego,
• szczepienie przeciwko pneumokokom.

 

Umów wizytę u laryngologa dziecięcego