ZADZWOŃ DO NAS - 12 352 25 25

Małpia ospa - objawy, drogi zakażenia i leczenie

Ospa małpia to odzwierzęca choroba wirusowa, która powoduje u ludzi chorobę podobną do ospy prawdziwej, chociaż ze znacznie niższą śmiertelnością. Objawy zakażenia wirusem małpiej ospy to bóle głowy, bóle mięśni, zmęczenie, powiększenie węzłów chłonnych, owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej oraz zmiany w skórne w postaci specyficznej wysypki na ciele. 

Małpia ospa w Europie

Jak dotąd wirus ten występował endemicznie w zachodniej i środkowej Afryce. Epidemie małpiej ospy na półkuli zachodniej były związane z handlem egzotycznymi zwierzętami domowymi i podróżami międzynarodowymi zakażonych osób.  7 maja 2022 roku w Wielkiej Brytanii potwierdzono pierwszy przypadek małpiej ospy w Europie. Był to szczep pochodzący z Afryki (zakażenie osoby podróżującej z Nigerii). 

Małpia ospa w Polsce

Pierwsze zakażenie małpiej ospy w Polsce odnotowano w czerwcu 2022 roku. Na dzień 15 sierpnia 2022 roku stwierdzono 99 przypadków małpiej ospy w naszym kraju - dane pochodzą z oficjalnego źródła Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób Unii Europejskiej (ECDC): https://www.ecdc.europa.eu/en/monkeypox-multi-country-outbreak/situation-update-eueea-western-balkans-turkey

Jak może dojść do zakażenia wirusem małpiej ospy?

Zakażenie małpią ospą od zwierzęcia może nastąpić poprzez kontakt z płynami ustrojowymi (łzami, moczem, kałem), bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi lub drogą kropelkową z dróg oddechowych. 

Chociaż przenoszenie się z człowieka na człowieka było wcześniej ograniczone, modelowania matematyczne w kontekście zmniejszania odporności stadnej na tego rodzaju wirusy odzwierciedla rosnące zagrożenie rozprzestrzenianiem się choroby między ludźmi.

Zakażenie od drugiego człowieka może nastąpić poprzez:

  • bliski kontakt (kontakty intymne, dotykanie zmian skórnych i przeniesienie wirusa w okolice ust/nosa),  
  • drogą kropelkową po długotrwałym kontakcie twarzą w twarz,  
  • dotykanie skażonych przedmiotów (których wcześniej dotykał chory ze zmianami skórnymi) i przeniesienie wirusa w okolice ust/nosa).  

Po wniknięciu wirusa jakąkolwiek drogą (ustną, nosogardła, kontakt z wysypką), wirus ospy małpiej replikuje się, a następnie rozprzestrzenia do lokalnych węzłów chłonnych. Wiremia prowadzi do rozprzestrzeniania się wirusa i jego wysiewu do innych narządów. Odpowiada to okresowi inkubacji, który zwykle trwa od 7 do 14 dni (maksymalnie 21 dni).

Objawy małpiej ospy u ludzi

malpia ospa

Początkowe objawy obejmują gorączkę, bóle głowy, bóle mięśni, zmęczenie i powiększenie węzłów chłonnych – są to kluczowe cechy odróżniające ospę małpią od ospy prawdziwej. Zakażeni pacjenci mogą w tym czasie zarażać inne osoby. Po 1 do 2 dniach rozwijają się zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej (wypryski, drobne owrzodzenia). Następnie pojawia się wysypka na skórze twarzy i kończyn (w tym dłoni i stóp). Wysypka może, ale nie musi rozprzestrzeniać się na resztę ciała, a całkowita liczba zmian może wahać się od kilkunastu do nawet kilku tysięcy wyprysków. Przeciwciała w surowicy są często wykrywalne do czasu pojawienia się zmian skórnych. 

W ciągu następnych 2–4 tygodni zmiany na skórze rozwijają się, przechodząc kolejno przez fazy: plamkową, grudkową, pęcherzykową i krostkową. Wielkość zmian waha się od 2 do 10 mm. Zmiany pozostają w fazie krostkowej przez 5 do 7 dni, zanim zaczną tworzyć się strupy. Strupy tworzą się i złuszczają w ciągu kolejnych 7 do 14 dni, zmiany na skórze ustępują w większości przypadków około 3 do 4 tygodni po pojawieniu się pierwszych objawów. Pacjenci przestają zarażać dopiero po odpadnięciu wszystkich strupów. 

Jak zapobiec epidemii małpiej ospy u ludzi?

Istnieją środki zapobiegawcze, które mogą pomóc w zapobieganiu epidemii. Zarażona osoba powinna pozostać w izolacji, nosić maskę chirurgiczną zasłaniającą nos i usta, w miarę możliwości zakrywać zmiany skórne aż do momentu, gdy wszystkie strupy po wysypce w naturalny sposób odpadną i utworzy się pod nimi nowa zdrowa skóra.

Śmiertelność u chorych na małpią ospę

Istnieją dwa różne szczepy wirusa ospy małpiej. Szczep z Afryki Zachodniej ma korzystniejsze prognozy ze wskaźnikiem śmiertelności przypadków poniżej 1%. Z drugiej strony szczep wirusa pochodzący z Afryki Środkowej jest bardziej śmiercionośny, a śmiertelność zachorowań wśród dzieci wynosi do 11%. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia średni współczynnik śmiertelności przypadków wynosił jak dotąd około 3–6%. Najbardziej narażone na ciężki przebieg choroby są dzieci i osoby z obniżoną odpornością.  Poza potencjalnymi bliznami i przebarwieniami skóry, pozostali pacjenci zazwyczaj w pełni wracają do zdrowia w ciągu czterech tygodni od wystąpienia objawów. 

Możliwe powikłania choroby:

  • Nadkażenie bakteryjne skóry, 
  • Trwałe blizny na skórze, 
  • Przebarwienia lub hipopigmentacja, 
  • Trwałe blizny na rogówce oka (utrata wzroku), 
  • Zapalenie płuc, 
  • Odwodnienie (wymioty, biegunka, zmniejszone spożycie pokarmu z powodu bolesnych zmian w jamie ustnej i utrata płynów z ustrojowych rozległych uszkodzeń skóry), 
  • Posocznica, 
  • Zapalenie mózgu, 
  • Śmierć. 

Diagnostyka zakażenia małpią ospą

Lekarz może podejrzewać możliwość zakażenia małpią ospą na podstawie objawów klinicznych obecnych u pacjenta. Każdy możliwy przypadek zachorowania na małpią ospę jest zgłaszany do Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) optymalnymi próbkami diagnostycznymi do testu PCR na ospę małpią są zmiany skórne – pobrany płyn z pęcherzyków i krost skórnych. Próbki zmian chorobowych muszą być przechowywane w suchej, sterylnej probówce i trzymane w niskiej temperaturze. Badania krwi PCR są zwykle niejednoznaczne ze względu na krótki czas trwania wiremii w stosunku do czasu pobrania próbki po wystąpieniu objawów i nie powinny być rutynowo pobierane od pacjentów.

Badaniami PCR zajmują się laboratoria wyspecjalizowane w diagnostyce małpiej ospy. 

Pacjenci, u których laboratoryjnie potwierdzono zakażenie wirusem małpiej ospy, podlegają obowiązkowej hospitalizacji. Czas hospitalizacji jest ustalany przez lekarza i najczęściej jest to moment całkowitego odpadnięcia strupów (gdy pacjent przestaje zakażać innych) oraz dobry stan zdrowia pacjenta.

Kwarantanna dla osób mających kontakt z pacjentami zakażonymi

Osoby pozostające w bliskim kontakcie z zarażonym pacjentem podlegają obowiązkowej kwarantannie przez okres czasu do 21 dnia licząc od dnia następującego po ostatnim dniu styczności z chorym. 

Diagnostyka różnicowa u ludzi

  • Ospa 
  • Krowianka 
  • Półpasiec 
  • Ospa wietrzna 
  • Wyprysk opryszczkowy 
  • Rozsiana opryszczka pospolita 
  • Syfilis 
  • Świerzb 
  • Ospa riketsjowa 
  • Odra 
  • Bakteryjne infekcje skóry 

Leczenie małpiej ospy u ludzi

Obecnie w Polsce nie ma klinicznie sprawdzonych metod leczenia przyczynowego zakażenia wirusem małpiej ospy. Środek przeciwwirusowy znany jako tecovirimat, który został opracowany na ospę prawdziwą, został zarejestrowany przez Europejską Agencję Leków (EMA) dla ospy małpiej w 2022 r. na podstawie danych z badań na zwierzętach i ludziach. Stosowanie tecovirimat jest obecnie monitorowane w kontekście badań klinicznych z prospektywnym gromadzeniem danych. Lek ten nie jest jeszcze powszechnie dostępny. 

Podobnie jak w przypadku większości chorób wirusowych, dostępne leczenie polega na wspomagającym leczeniu objawowym (leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe). Opieka kliniczna nad małpią ospą powinna być w pełni zoptymalizowana pod kątem łagodzenia objawów, radzenia sobie z powikłaniami i zapobiegania długotrwałym następstwom. Pacjentom należy oferować płyny i żywność w celu utrzymania odpowiedniego stanu odżywienia. Wtórne infekcje bakteryjne należy leczyć zgodnie ze wskazaniami. 

Czy istnieje szczepionka przeciwko wirusowi małpiej ospy?

Obecnie trwają prace i badania nad skuteczną szczepionką przeciwko wirusowi małpiej ospy. W kilku badaniach obserwacyjnych wykazano, że wcześniejsze szczepienie przeciwko ospie prawdziwej jest skuteczne w około 85% w zapobieganiu ospie małpiej. Wcześniejsze szczepienie przeciwko ospie prawdziwej może więc potencjalnie złagodzić przebieg choroby małpiej ospy. W chwili obecnej oryginalne szczepionki (pierwszej generacji) przeciwko ospie prawdziwej nie są już dostępne dla ogółu społeczeństwa.  Szczepionka nowszej generacji oparta na zmodyfikowanym wirusie krowianki (szczep Ankara) została zatwierdzona do zapobiegania ospie małpiej w 2019 r. Jest to szczepionka dwudawkowa, której dostępność dla ogółu społeczeństwa pozostaje jeszcze ograniczona. 

--

Żródła:

  1. Głowny Inspektorat Sanitarny w Polsce: https://www.gov.pl/web/gis/informacja-dla-podmiotow-leczniczych-w-zwiazku-z-przypadkami-ospy-malpiej-w-europie  
  2. Dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO): https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox 
  3. Artykuł naukowy: Moore MJ, Rathish B, Zahra F. Monkeypox. [Updated 2022 Jul 16]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK574519/
  4. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób Unii Europejskiej (ECDC) https://www.ecdc.europa.eu/en/monkeypox-multi-country-outbreak/situation-update-eueea-western-balkans-turkey  

Rejestracja Wizyty

Spis treści

Kontakt

ul. Dworska 1B, 30-314 Kraków
[email protected]


Szpital Dworska - Kraków

Godziny otwarcia

Poniedziałek:
7:30 - 20:30
Wtorek:
7:30 - 20:30
Sroda:
7:30 - 20:30
Czwartek:
7:30 - 20:30
Piątek:
7:30 - 20:30
Sobota:
7:30 - 14:00
Niedziela:
nieczynne
lokalizacja parkingu

Parking koło Szpitala Dworska - wjazd od ulicy Bułhaka