Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu skoliozy w naszym szpitalu

lek.med. Szymon Oleksik - spec. ortopeda, ortopeda dziecięcy

Wybierz specjalistę

 

Jakie są przyczyny skoliozy?

Skolioza idiopatyczna, jak wynika z samej nazwy, nie ma jednoznacznie opisanej przyczyny. Na pewno znaczenie ma czynnik genetyczny, jednak nie jest szczegółowo opisany, wiemy jedynie, że istnieje rodzinna predyspozycja do rozwoju skoliozy.

Czynniki środowiskowe nie mają znaczenia – nie można wygenerować prawdziwej skoliozy poprzez złe nawyki czy noszenie ciężkiego plecaka do szkoły, ale też nie da się jej zapobiec nawet najbardziej higienicznym trybem życia. Jeśli kręgosłup ma "zaprogramowane" krzywienie się, to będzie się krzywił.

W zależności od wieku kiedy pojawiają się pierwsze wyraźne objawy skoliozy możemy rozróżnić skoliozy wczesnodziecięce (już u kilkuletnich dzieci), dziecięce i dorastających (w tym wypadku wyraźne objawy pojawiają się w okresie skoku wzrostowego). Rozwój skoliozy idiopatycznej to proces dynamiczny, tempo narastania deformacji nazywamy progresją. To bardzo istotny czynnik w ocenie całego procesu chorobowego i kwalifikacji do leczenia.

Rodzaje skoliozy, ich klasyfikacja i proponowane leczenie

Skoliozy można też klasyfikować ze względu na morfologię (kształt) skrzywienia. Obecnie powszechnie stosuje się klasyfikację Lenkego, która wnosi wiele informacji o morfologii skoliozy i daje pewne wytyczne do leczenia operacyjnego. Wskazania do leczenia zależą jednak przede wszystkim od stopnia skrzwienia i wspomnianej już progresji. Przyjmuje się, że skoliozę rozpoznajemy kiedy skrzywienie boczne przekracza 10 stopni wg Cobba, a deformacja kręgosłupa jest trójpłaszczyznowa. Poniżej tej wartości niektórzy rozpoznają skoliozy nisko-stopniowe, postawy skoliotyczne, lecz nie przekłada się to na rozsądne wskazania do leczenia. Pacjentów z takim stopniem skrzywienia zwykle obserwujemy, kontrolując co 6 miesięcy lub rok. Niektórzy proponują leczenie rehabilitacyjne, jednak nie ma danych jednoznacznie potwierdzających skuteczność rehabilitacji w zapobieganiu progresji skoliozy. Gdy skolioza progresuje i przekracza 20 - 25 stopni Cobba, zaczynają się wskazania do leczenia gorsetowego. Stosuje gorsety sztywne, wykonane z tworzyw sztucznych – typu Cheneau, Boston lub Milwaukee. Tak zwane gorsety dynamiczne raczej nie powinny być stosowane, nie ma bowiem obiektywnych danych potwierdzających ich skuteczność. W leczeniu gorsetowym oczywiście oprócz prawidłowego wykonania samego gorsetu, kluczowe znaczenie ma współpraca pacjenta. Gorset musi być noszony około 20 godzin na dobę, a leczenie trwa często kilka lat, do czasu osiągnięcia dojrzałości szkieletowej. W okresie leczenia gorsetowego nie należy rezygnować z aktywności fizycznej wręcz wskazane są regularne treningi sportowe, prowadzi się też rehabilitację jako leczenie wspomagające. Skuteczność leczenia gorsetowego ocenia się głównie na podstawie danych z badania radiologicznego. Jeśli skolioza nie progresuje leczenie gorsetowe uznajemy za skuteczne.

Kiedy kąt skrzywienia przekracza 40 – 50 stopni spełnione są kryteria kwalifikacji do leczenia operacyjnego. Sam dobór metody operacyjnej zależy przede wszystkim od wieku i wagi pacjenta. U dzieci z dużym potencjałem wzrostu stosujemy tak zwane instrumenrium rosnące, czyli takie, które zapewnia zadowalającą korekcję skrzywienia przy zachowaniu możliwości wzrostu.

U najmłodszych dzieci, kilkuletnich, ważących poniżej 20 – 25 kg stosujemy instrumentarium składające się z osadzonych na śrubach lub hakach czterech prętów, które okresowo rozsuwa się. Niewątpliwym mankamentem metody jest konieczność znieczulenia pacjenta każdorazowo do zabiegu wydłużania. Nowatorskim rozwiązaniem w tym zakresie są obecne na rynku od kilku lat pręty magnetyczne, czyli wyposażone w napędzany eletkromagnesem silnik, powodujący wydłużanie pręta. W założeniu metoda ta zwalnia z konieczności cyklicznego znieczulania, minusem jest jednak brak możliwości znaczniejszego domodelowania pręta, a ilość powikłań o charakterze obluzowania materiału jest porównywalna.

U nieco starszych i większych dzieci zastosowanie ma dość powszechnie instrumentarium samorosnące, czyli takie, które umożliwia wzrost bez konieczności wydłużania przy wykorzystaniu możliwości "ślizgania" się po pręcie a bazą są śruby transpedikularne. Można to nazwać wzrostem prowadzonym. Metoda ta stosowana jest w Polsce w kilku ośrodkach od 10 lat. Procedura, przy braku powikłań, zapewnia dłuższy czas spokoju w okresie wzrostu, jednak wymaga najczęściej zabiegu kończącego, czyli ostatecznej stabilizacji "na sztywno" ze sprowokowaniem zrostu kostnego, czyli tzw. spondylodezą. Wówczas można jeszcze poprawić korekcję.

Krótko o leczeniu operacyjnym

U pacjentów zakwalifikowanych do leczenia operacyjnego pod koniec, lub po zakończeniu okresu wzrostu stosuje się metodę jednoczasowej korekcji skrzywienia ze stabilizacją kręgosłupa i spondylodezą. Podobnie jak w większości procedur bazą do stabilizacji kręgosłupa są śruby traspedikularne – dość masywne i długie śruby wprowadzane do kręgów od tyłu, przez nasady łuków kręgowych, do trzonów kręgowych. Tworzą one bardzo solidną konstrukcję, ale też dają możliwość manewrów korekcyjnych, jak korekcja skrzywienia czy derotacja kręgów – czyli korekcji deformacji trójpłaszczyznowej.

Zabieg operacyjny korekcji skoliozy to poważna procedura ortopedyczna, jeden z najobszerniejszych zabiegów planowych. Wymaga bardzo starannego prowadzenia anestezjologicznego, sama operacja trwa 3 – 5 godzin, wymaga zabezpieczenia w krew, choć zdarzają się zabiegi, które udaje się wykonać bez konieczności przetoczenia. Obecnie dla poprawy bezpieczeństwa rutynowo stosuje się obserwację czynności układu nerwowego podczas całego zabiegu chirurgicznego (tzw. Neuro-monitoring). Po operacji pacjenci pionizowani są zwykle w 2 – 3 dobie, po tygodniu wychodzą do domu. Dalsze usprawnianie ma już przebieg bardziej indywidualny, ostatecznie uważa się, że na powrót do pełnej aktywności (w tym sportowej) można zezwolić pacjentom po okresie wystarczającym za uzyskanie zrostu kostnego, czyli 6 - 12 miesiącach.

Jeżeli chcesz zobaczyć jakie sa możliwosci leczenia operacyjnego skoliozy kliknij w link poniżej:
- SKOLIOZY WCZESNODZIECIĘCE
- SKOLIOZY DZIECIĘCE
- SKOLIOZY IDIOPATYCZNE DORASTAJĄCYCH

Autor: lek. Med. Szymon Oleksik spec. ortopedii

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu kyfozy w naszym szpitalu

lek.med. Szymon Oleksik - spec. ortopeda, ortopeda dziecięcy

Wybierz specjalistę

 

Czym jest hyperkyfoza piersiowa?

Fizjologicznie kyfoza piersiowa wynosi 20 – 40 stopni i jest to wartość dość stabilna, ze względu na znaczną sztywność odcinka piersiowego kręgosłupa, wynikającą z obecności żeber i mostka (klatka piersiowa) oraz ukształtowania samych kręgów i stawów międzykręgowych. Zmiany kątowe kyfozy piersiowej wynikają najczęściej ze zmian w morfologii (budowie) kręgów. Najczęściej jest to pogłębienie kyfozy (zwiększenie jej wartości kątowej), bo tak działają wektory sił na poszczególne kręgi piersiowe. Zaburzenie struktury kostnej kręgów jest podstawową przyczyną zmiany ich kształtu – sklinowacenia. Może być wynikiem urazu (złamanie kompresyjne), osteoporozy, czy osteochondrozy. Dwie ostatnie przyczyny, to ogólnie mówiąc zaburzenia o charakterze metabolicznym. Osteochondroza kręgosłupa jest charakterystyczna dla wieku rozwojowego, osteoporoza zaś dla wieku podeszłego, choć może wystąpić także wcześniej.

Skupiając się na młodzieńczej osteochondrozie kręgosłupa (choroba Scheurmanna) można opisać ją jako narastające w okresie wzrostu wygięcie kręgosłupa ku tyłowi, wynikające z zaburzenia struktury kostnej kręgów z ich następowym sklinowaceniem. Dotatkowo w obrazie radiologicznym poza powiększającym się kątem kyfozy, opisywane są tzw. guzki Schmorla, czyli okrągłe lub owalne odkształcenia blaszek granicznych kręgów, będące z kolei wynikiem modelowania miękkiej kości przez elastyczne jądra miażdżyste tarcz międzykręgowych. Dość często w tym okresie występują dolegliwości bólowe kręgosłupa.

Do pewnego stopnia pogłębienie kyfozy nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i wydolności pacjenta, pozostaje jedynie defektem kosmetycznym. Tak jest zwykle przy kyfozie w przedziale 40 – 60 stopni. Powyżej 60 stopni kyfoza może stać się już uciążliwa. Kompesacyjnie pogłębia się lordoza lędźwiowa (balans), pojawiają się przeciążeniowe dolegliwości bólowe, zmienia się kształt klatki piersiowej. Zaburzenie osi kręgosłupa i nieprawidłowe obciążenia z czasem prowadzą też do zmian zwyrodnieniowych.

Rozpoznanie

Hyperkyfozę rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie badania fizykalnego i zdjęć RTG. W RTG, szczególnie posturalnym, tzw telemetrycznym, czyli obejmującym cały kręgosłup, obserwujemy zaburzenia kątowe, a także kompensację w innych odcinkach. Ocenia się też progresję skrzywienia w okresowo wykonywanych zdjęciach kontrolnych.

Dodatkowo można wykonać tomografię komputerową – pomocną w ocenie morfologii kręgów i przedoperacyjnym planowaniu osadzenia śrub i ewentualnych osteotomii korekcyjnych.

Rezonans magnetyczny wykonuje się rzadziej, służy ocenie struktur wewnątrz kanału kręgowego.

Jak leczy się hyperkyfozę?

Wskazaniem do leczenia operacyjnego hyperkyfozy jest 60 - 65 stopni zagięcia kątowego mierzonego metodą Cobba, i dolegliwości bólowe. I na tym można by zakończyć rozważania o wskazaniach do leczenia, ponieważ nie ma innych sposobów leczenia stosowanych powszechnie i skutecznie. Tu należy zaznaczyć, że tzw. wady postawy, czyli plecy okrągłe, protrakcja barków itp., poddające się czasem rehabilitacji, to zupełnie coś innego, niż sztywna deformacja kyfotyczna z deformacją kręgów, będąca przedmiotem niniejszych rozważań.

Próby leczenia gorsetowego mają swoje uzasadnienie, ale wymagany jest gorset sztywny, wykonany wg projektu ortotycznego lub tzw. gorset Jewetta. Jednak leczenie należałoby wprowadzić przy około 50 stopniach kyfozy, czyli poniżej obecnych wskazań do leczenia w ogóle i utrzymywać do około 17 roku życia. Decyzję o sposobie leczenia należy omówić z pacjentem i rodziną.

Leczenie operacyjne hyperkyfozy jest dość podobne do operacji skoliozy, jednak ukierunkowane głównie na korekcję wygięcia kręgosłupa do tyłu. Jest to duży zabieg operacyjny, wymagający kontroli układu nerwowego (neuromonitoring) i zabezpieczenia w krew. Bazą są śruby transpedikularne, osadza się w nich pręty i dokonuje korekcji wykorzystując sztywność prętów.

Dla poprawy korektywności kręgosłupa wykonuje się często tzw. osteotomie, czyli częściowe wycięcie fragmentów łuków kręgów i stawów międzykręgowych. W większości wypadków udaje się osiągnąć dobrą korekcję osi kręgosłupa, znaczącą i trwałą korekcję sylwetki i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Doleczanie pooperacyjne to, podobnie jak po operacjach skolioz, pionizacja w pierwszych dwóch dobach pooperacyjnych, wstępne usprawnianie i wypis do domu po tygodniu. Dalsze leczenie rehabilitacyjne bardziej indywidualne, powrót do aktywności, także sportowej, po 6-12 miesiącach, czyli po okresie potrzebnym do uzyskania zrostu kostnego między kręgami, czyli spondylodezy.

Ograniczenie sprawności pacjentów po operacyjnej korekcji kyfozy jest stosunkowo niewielkie, poza oczywiście, usztywnieniem kręgosłupa na odcinku korekcji.

Jeżeli chcesz zobaczyć jakie sa możliwosci leczenia operacyjnego kyfozy KLIKNIJ TUTAJ

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu woli tarczycy w naszym szpitalu

lek.med. Jolanta Hauer - spec. chirurg ogólny II , torakochirurg

Wybierz specjalistę

dr n.med. Łukasz Hauer - torakochirurg

Wybierz specjalistę

 

Wole tarczycy

Wole tarczycy to powiększenie się tkanki tarczycy w skutek niedoboru jodu. Może powstawać zarówno w sytuacji gdy mamy do czynienia z nadczynnością tarczycy jak i niedoczynnością. Wole mogą być widoczne na szyi lub rozrastać się za mostkiem i w klatce piersiowej. Najprostszym sposobem oceny rozmiarów wola jest sprawdzenie dotykiem okolic szyi. Dolegliwości związane z tarczycą są zaliczane do najczęściej występujących schorzeń gruczołów dokrewnych. W Polsce znacznie częściej odnotowuje się powstanie wola w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi. W których to stosuje się ogólnokrajową profilaktykę polegającą na stosowaniu jodowanej soli kuchennej oraz spożywanie bogatych w jod ryb morskich. Natomiast w społeczeństwie polskim około 22% populacji ma dolegliwości związane z gruczołem tarczycy. Znacznie częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Czynnikiem, który przyśpiesza niektóre z tych zaburzeń to w głównej mierze żeński hormon płciowy, ciąża oraz stres. Okazuje się, że około połowa pacjentów nie wie, że cierpi na schorzenia związane z gruczołem tarczycy. Takie nierozpoznane i nieleczone choroby tarczycy przyczyniać się mogą do wielu powikłań zdrowotnych.

Przyczyny powstania woli

- niedobór jodu w diecie

- niedobór żelaza oraz selenu w diecie

- palenie tytoniu

- choroba Gravesa i Basedova

- choroba Hashimoto

- obecność w rodzinnie chorób autoimmunologicznych lub wola gruczołu tarczycy

- pojedyncze guzki tarczycy

- rak tarczycy

- zapalenie

- zmiany hormonalne występujące podczas dojrzewania, ciąży lub menopauzy

- nadczynność lub niedoczynność tarczycy

- narażenie na promieniowanie lub radioterapia szyi lub klatki piersiowej w okresie dzieciństwa

Rodzaje woli tarczycy

Według wielkości:

- wole wyczuwalne tylko palpacyjnie i niewidoczne przy wyprostowaniu szyi (stopień 1a)

- wole wyczuwalne palpacyjnie i widoczne przy wyprostowaniu szyi (stopień 1b)

- wole widoczne podczas normalnego ułożenia szyi (stopień 2)

- bardzo durz rozmiary woli, są widoczne z odległości (stopień 3)

Według budowy:

- miąższowe (nienowotworowe oraz niezapalne powiększenie się gruczołu tarczycy, spowodowane niedoborem jodu)

- guzkowe (obecny jest guzek 1 cm lub powiększona tarczyca )

Według miejsca występowania:

- szyjne

- zamostkowe

- śródpiersiowe

Według czynności hormonalnej tarczycy:

- wole obojętne (uwalnianie hormonów przez tarczycę nie jest zaburzone)

- wole nadczynne (zbyt duża ilość hormonów się wydziela)

- wole niedoczynne (zbyt mało hormonów się wydziela)

Według częstości występowania:

- wole endemiczne (>10 % ludności danego obszaru ma wole)

- wole sporadyczne

Objawy wola tarczycy

- pogrubienie szyi

- chrypka

- zaburzenie oddychania

- ból przy przełykaniu

- duszności

- kaszel

- ucisk na tchawicę, żyły szyjne oraz nerw krtaniowy (bardzo duże wole)

Wskazania do chirurgicznej operacji usunięcia wola

- duże rozmiary wola tj. >60 ml, które uciskają na narządy sąsiednie takie jak tchawica, doprowadzając do jej zwężenia.

- zostanie rozpoznany lub jest podejrzenie nowotworu złośliwego (zalecana biopsja), u pacjentów powyżej 40 roku życia ryzyko wzrasta

- ciąża, kiedy inne metody nie przynoszą efektów 

- w sytuacji szybkiego wyrównanie tyreotoksykozy

- pacjent nie wyraża zgody na leczenie jodem promieniotwórczym

- występuje niska jodochwytnosć tarczycy

- guzki zimne scyntygraficznie nie zidentyfikowane jako łagodne, podejrzenie nowotworu złośliwego

Przygotowanie do zabiegu:

W celu prawidłowego przygotowania do zabiegu lekarz zleci pacjentowi wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych tj. morfologia krwi, poziom elektrolitów w surowicy (sód, potas), mocznik i kreatynina, stężenie glukozy, badanie ogólne moczu. Jak również należy wykonać badania parametrów układu krzepnięćia APTT (czas koalinowo-kefalinowy), PT (czas protrombinowy) oraz INR (wystandaryzowany współczynnik czasu protrombinowego i fibrynogen. Ponad to przed operacją zaleca się zaszczepić przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz nie przyjmować leków przeciwzakrzepowych. W dniu zabiegu należy być na czczo, czyli nie spożywać pokarmów stałych przez około 8 godzin, a pokarmów płynnych 4 godziny przed zabiegiem.

Rodzaje operacji wola tarczycy

Umów wizytę teraz - do lekarza specjalizującego się w leczeniu raka tarczycy w naszym szpitalu

lek.med. Jolanta Hauer - spec. chirurg ogólny II , torakochirurg

Wybierz specjalistę

dr n.med. Łukasz Hauer - torakochirurg

Wybierz specjalistę

 

Skąd się bierze rak tarczycy ?

Komórki nowotworowe (rakowe) są to własne komórki organizmu. Jednak w wyniku pewnych komplikacji organizm utracił nad nimi kontrolę. W efekcie doszło do ich niekontrolowanego wzrostu.

Przyczyny raka tarczycy

- niedobór jodu w spożywanych posiłkach (wole endemiczne głównie na terenach ubogich w jod);

- nadmierne pobudzanie tarczycy przez TSH (czynnik troficzny dla tyreocytów- pierwotna nadczynność przysadki, choroby podwzgórza);

- narażenie na promieniowanie jonizujące przeważnie u ludzi chorych u których była stosowana radioterapia z powodu nowotworów grasicy w dzieciństwie, guzów okolicy głowy i szyi;

- udział czynników genetycznych oraz dziedzicznych aktywacja onkogenów ras, ret, supresja genów p53.Wpływ czynników wzrostu i receptorów dla: TSH, cytokin, naskórkowego czynnika wzrostu (EGF), czynnika wzrostu fibroblastów (FGF).

Objawy raka tarczycy

Dosyć często zdarza się, że chorzy na raka tarczycy mogą nie zgłaszać żadnych szczególnych dolegliwości związanych bezpośrednio z pojawieniem się nowotworu. Do pierwszych niepokojących objawów nowotworu tarczycy zalicza się guzek, który zazwyczaj zostaje wykryty przypadkowo w badaniu ultrasonograficznym u osób które są pod stałą kontrolą endokrynologiczną z innych wskazań lub mają wyczuwalny obrzęk na szyi w gruczole tarczycowym. W momencie wzrostu guza następuje powiększenie obwodu szyi wynikające nie tylko z ekspansji samego guza, w okresie późniejszym obrzęk okolicznych tkanek, ale i w kolejnych zaawansowanych stadiach powiększenie regionalnych węzłów chłonnych. Do spotykanych dolegliwości zaliczyć można także ból w przedniej części szyi, chrypkę oraz zmianę barwy głosu spowodowane uciskiem guza na część aparatu mowy lub nerwy. Spośród objawów wymienia się problemy z połykaniem, oddychaniem, a także bóle kości. Pomimo że nowotwory tarczycy są często diagnozowane u pacjentów z eutyreozą, czyli gdy gruczoł tarczycy funkcjonuje prawidłowo. Są w stanie występować typowe objawy niedoczynności tarczycy takie jak m.in. problemy z koncentracją, apatia, uczucie zmęczenia, osłabienie lub senność jak i objawy nadczynności tarczycy do których zalicza się nadpobudliwość, zwiększoną potliwość, kołatania serca, duszność oraz uczucie osłabienia i inne.

Typy raka tarczycy

Do typów nowotworów tarczycy zalicza się :

• Rak brodawkowaty tarczycy
• Rak pęcherzykowy tarczycy
• Rak rdzeniasty tarczycy
• Rak anaplastyczny tarczycy
• Rak płaskonabłonkowy
• Chłoniak tarczycy
• Mięsak tarczycy
• Guzy wtórne(przerzuty innych nowotworów)

Wykrywanie raka tarczycy

Przeważnie stosowane jest badanie USG (ocena tarczycy i węzłów chłonnych szyi), a także badanie tomografii komputerowej lun rezonansu magnetyczny gdy jest podejrzenie przerzutów odległych. W celu wykrycia raka tarczycy przygotowuje się wymaz z wycinka podejrzanej tkanki nowotworowej, która pod mikroskopem przypomina wyglądem zdrową tkankę tarczycy oraz wykazuje podobne właściwości prawidłowych komórek tarczycy. Badanie mikroskopowe umożliwia na odróżnienie dwóch głównych typów nowotworów zróżnicowanych: raka brodawkowatego i raka pęcherzykowego. Pod czas oceny preparatu pod mikroskopem lekarz patolog stosuje dodatkowe techniki umożliwiające odróżnienie poszczególnych typów nowotworów.

Leczenie raka tarczycy

Do metod leczenia tarczycy zajętej nowotworem złośliwym można zaliczyć :
- chirurgiczne wycięcie guzka z częścią tarczycy,
- całkowite wycięcie tarczycy,
- terapię jodem promieniotwórczym,
- podawanie pacjentowi leków zawierających hormony tarczycy (celem zapobiegania skutkom niedoczynności tarczycy).

W przypadkach szybko wykrytego zróżnicowanego raka tarczycy postępowanie terapeutyczne obejmuje leczenie operacyjne, ale uzupełniające leczenie jodem promieniotwórczym oraz podawanie pacjentowi tyroksyny. Gdy mamy do czynnienia z rakiem rdzeniastym leczenie ogranicza się do całkowitego zabiegu operacyjnego, a w raku anaplastycznym do przeprowadzenia zabiegu operacyjnego z uzupełniającą teleradioterapią. Takie działanie doprowadza do całkowitego wyleczenia u większości chorych z rozpoznaniem zróżnicowanego raka tarczycy oraz raka rdzeniastego tarczycy. Nawet jeżeli uda się dokonać diagnozy raka anaplastycznego tarczycy na początkowym etapie, to rokowanie dla wielu chorych jest niepomyślne. Pacjenci którzy są wysokich stadiach choroby mogą być kwalifikowani do radioterapii paliatywnej, której celem jest złagodzenie objawów choroby oraz zahamowanie jej przebiegu.

Dowolny rak tarczycy, któremu towarzyszy guz niezależnie od jego wielkości i zostanie rozpoznany jako złośliwy lub tylko podejrzewany o złośliwość, nadaje się do leczenia operacyjnego. Taki zabieg powinno przeprowadzać się tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach w tym zakresie. Gdy rak tarczycy zdiagnozowany zostanie przed- lub śródoperacyjnie o ile to tylko możliwe powinno się wykonać całkowite wycięcie gruczołu tarczowego. U pacjentów, u których wykryto nowotwór tarczycy, należy dążyć do usunięcia węzłów chłonnych położonych blisko tarczycy z tak zwanego przedziału środkowego. Węzły chłonne śródpiersia pozostają wycięte w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia przerzutów. Po zabiegu chirurgicznym, aby powstrzymać rozwój niedoczynności tarczycy, podaje się tyroksynę pacjentowi.

Przebieg operacji raka tarczycy

Operacje raka tarczycy przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Zabieg sam w sobie nie powoduje dużej bardzo utraty krwi oraz nie wymaga transfuzji krwi. Nacięcie dokonuje się u podstawy szyi, w kierunku poziomym. Podczas operacji raka tarczycy dokonuje się często wycięcia węzłów chłonnych, ponieważ może dojść do przerzutów. Czas operacji zajmuje najczęściej od jednej do dwóch godzin. Po przeprowadzeniu zabiegu wycięta tkanka jest przekazana do badania histopatologicznego aby ustalić typ nowotworu oraz ocenić jego rozwój. W rzeczywistości wycięcie całej tarczycy jest najpewniejszym sposobem na to, aby pozbyć się rozprzestrzeniania się raka. Całkowite usunięcie gruczołu tarczycy jest aktualnie w naszym kraju metodą rekomendowaną w przypadku prawie wszystkich nowotworów złośliwych zróżnicowanych. Poza rakiem brodawkowatym w zaawansowaniu minimalnym.

Nowe możliwości w leczeniu raka tarczycy

W ostatnich latach wynaleziono nowe metody terapii w przypadku zaawansowanego zróżnicowanego raka tarczycy i raka rdzeniastego tarczycy. Alternatywą stają się leki, należące do grupy inhibitorów kinaz tyrozynowych, które łączą się z receptorami dla różnych czynników wzrostowych na powierzchni komórki nowotworowej. Taki mechanizm działania wpływa na wzrost, dojrzewanie, zdolność do podziałów oraz na wytwarzanie nowych naczyń krwionośnych pełniących istotną rolę jednoczęśnie w procesach powstawaniu guza pierwotnego jak i przerzutów odległych. Leki takie jak Vandetanib (Caprelsa®) oraz kabozantynib (Cometriq®) zostały zarejestrowane w USA i Unii Europejskiej do leczenia zaawansowanego raka rdzeniastego tarczycy. Natomiast sorafenib (Nexavar®) do leczenia zaawansowanego zróżnicowanego raka tarczycy. Aby rozpocząć terapię tymi lekami musi nastąpić progresja choroby. Jedyną wadą tych leków jest brak refundacji przez NFZ. W Polsce były one dostępne tylko w ramach badań klinicznych, które potwierdziły ich skuteczność. Chemioterapia nie wykazuje zastosowania w leczeniu raka tarczycy.

Badanie ultrasonograficzne (USG) jest to jedno z najważniejszych badań w diagnostyce obrazowej u osób z podejrzeniem chorób tarczycy. Umożliwia w sposób nieinwazyjny oraz bezpieczny ocenić położenie, wielkość, a także echo struktury tarczycy. Ponad to jest to technika pozwalająca sprawdzić morfologię i kontrolę tkanki pod względem występowania zmian zapalnych oraz ogniskowych. Takie zmiany bardzo często są poprzedzane objawami klinicznymi m.in. bólem podczas przełykania, kaszlem oraz zaburzeniami hormonalnymi. Dzięki temu urządzeniu można prawidłowo wykonywać biopsję gruczołu. Pozwala na uwidocznienie końcówki igły biopsyjnej w trakcie wykonywania biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, która zapewnia dokładność w nakłuwaniu nawet bardzo niewielkich zmian ogniskowych. Nieodłącznym elementem badania USG tarczycy jest sprawdzanie sąsiednich węzłów chłonnych. Badanie to można wykonywać kilka krotnie. Jest to bezpieczna metoda dla kobiet w ciąży i dla dzieci. Technika ta jest uważana za referencyjną, jest wykorzystywana w wielu badaniach naukowych. Przy pomocy ultrasonografii, oszacowano występowanie wola u osób dorosłych w regionie krakowskim wartość 26,8%,. Główną zaletą tej techniki jest bardzo wysoka czułość oraz precyzyjność. Dzięki USG tarczycy można ocenić oraz wprowadzić dalsze postępowanie w leczeniu schorzeń związanych z gruczołem tarczycy.

Diagnostyka - badanie USG

Wskazania do wykonania USG tarczycy:

- Znaczące powiększenie gruczołu tarczycy bez namacalnie wyczuwalnego guzka.

- Przypadkowe wykazanie zmian ogniskowych podczas wykonywania badania (USG, rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej) innych narządów.

- Na podstawie nieprawidłowych badań laboratoryjnych można domniemywać choroby tarczycy takiej jak nadczynność tarczycy, niedoczynność tarczycy, guzki tarczycy lub zapalenie .

- Powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia szyjna), po wykluczeniu infekcji.

- W przeszłości były rozpoznane zmiany u pacjenta w obrębie tarczycy.

- W rodzinie pacjenta zdiagnozowano choroby tarczycy lub w okresie dzieciństwa pacjent był narażony na promieniowanie jonizujące.

- Jeśli jest potrzeba dokonania wyboru zmian ogniskowej o największym niebezpieczeństwie złośliwości w przypadku biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej.

- Podczas wizyty kontrolnej w celu sprawdzenia m.in. wielkości guzków, wola miąższowego oraz zmian łagodnych, a także po wycięciu guzków.

Aparatura do USG tarczycy:

Aparat do badań USG tarczycy powinien spełniać wymagania Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego takie jak :

- obecność elektronicznej głowicy liniowej, szerokopasmowej w zakresie częstotliwości 7–12 MHz (14 MHz). Przy podejrzeniu wola guzowatego oraz w pacjentów z nadwagą zaleca się głowice o częstotliwości 4–8 MHz;

- długość czoła głowicy powinna być nie krótsza niż 40 mm;

- około 128 kanałów nadawczo-odbiorczych;

- druga częstotliwość harmoniczna;

- możliwość kolorowego dopplera i dopplera mocy;

- obsługa programów, które umożliwiają obliczenie długości, pola po­wierzchni oraz objętości.

Przygotowanie do badania USG tarczycy

Do badania USG tarczycy nie są konieczne jakieś szczególne przygotowania.

Nie jest wymagane aby pacjent był na czczo. Jeśli posiadamy poprzednie wyniki badań USG tarczycy oraz wyniki laboratoryjne hormonów tarczycy, to można je zabrać ze sobą. Przede wszystkim należy założyć ubranie w którym dekolt i szyja nie będą widoczne, odsłonięte lub przed badaniem zdjąć górną część garderoby. Zaleca się przed przystąpieniem do badania zdjęcie biżuterii z szyi tj. łańcuszków oraz korali. Badanie to można przeprowadzić o dowolnej porze, jest bezbolesne, nieinwazyjne oraz zajmuje kilkanaście minut.

Przebieg badania

Badanie USG tarczycy wykonuje się umieszczając pacjenta w pozycji leżącej (na plecach).

Następnie lekarz kieruje w stronę szyi pokrytą żelem głowicę ultrasonografu. Żel jest obojętny dla skóry i z łatwością można się go pozbyć. Umożliwia właściwe przewodnictwo falowe w głąb tkanek pacjenta oraz ma za zadanie usunięcie pęcherzyków płucnych. Umieszczona na szyi głowica jest przesuwana w różnych kierunkach w celu oceny czy są obecne nieprawidłowości zmian ogniskowych lub zwapnienia w miąższu tarczycy. Kolejnym etapem jest przygotowanie opisu badania dla pacjenta. Taki opis powinien zawierać przede wszystkim dane pacjenta, nazwę aparatu USG, nazwę jednostki w której wykonano badanie, imię i nazwisko lekarza wykonującego to badanie, wymiary płatów oraz objętość tarczycy, ocenę echogeniczności miąższu oraz opis widocznych nieprawidłowych zmian morfologicznych. Taki opis wraz z wydrukiem obrazu ultrasonograficznego jest przekazywany pacjentowi w celu dalszej ewentualnej diagnostyki przez lekarza.

.

Bibliografia

1. http://publicznecentraonkologii.pl
2. https://www.onkonet.pl
3. https://dworska.pl/baza-wiedzy-dw2/endokrynologia/choroby-tarczycy-mnu#12
4. Jung Hee Shin i in. Ultrasonography Diagnosis and Imaging-Based Management of Thyroid Nodules: Revised Korean Society of Thyroid Radiology Consensus Statement and Recommendations. Korean J Radiol 2016, 17 (3): 373-395
5. Trzebińska A. Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie ultrasonograficzne tarczycy oraz biopsja tarczycy pod kontrolą ultrasonografii. Journal of Ultrasonography 2014, 14: 49–60
6. https://onkolmed.pl/co-wykryje-badanie-usg-tarczycy 

Umów wizytę teraz - do lekarza wykonującego biopsję cienkoigłową w naszym szpitalu

lek.med. Jolanta Hauer - spec. chirurg ogólny II , torakochirurg

Wybierz specjalistę

dr n.med. Łukasz Hauer - torakochirurg

Wybierz specjalistę

 

Na czym polega biopsja cienkoigłowa?

BAC to metoda pobierania materiału tkankowego o charakterze patologicznym do diagnostyki pod kątem nowotworowym. Podczas badania aspiruje się zawiesinę komórek guza wraz z płynem międzykomórkowym poprzez wkłucie cienką igłą i zaaspirowanie do jałowej strzykawki. Od pacjenta pobiera się tylko aspirat komórek, nie wycinek tkanki.

Badanie wykonuje się najczęściej w pozycji leżącej lub siedzącej w zależności od lokalizacji zmiany chorobowej. Mimo, że badanie zwykle nie wymaga znieczulenia miejscowego, czasem lekarz decyduje się na podanie miejscowo znieczulenia w postaci 1% roztworu lidokainy. Najczęściej stosuje się igły o średnicy 0,6 – 0,8 mm, a strzykawki o pojemności 5 – 20 cm³. Po przebiciu skóry i ukłuciu guza np. ślinianki, tarczycy, piersi, sutka, kilkakrotnie porusza się igłą w górę i w dół, każdorazowo zmieniając kierunek wkłucia igły. Dzięki takiemu działaniu zwiększa się prawdopodobieństwo pobrania odpowiedniej ilości komórek zmienionej chorobowo tkanki. Następnie materiał wypompowywany jest ze strzykawki na szkiełko mikroskopowe i utrwalany. Cały proces trwa ok. 15 minut. Wynik natomiast dostępny jest po 24 godzinach.

Pobrane komórki następie zostają poddane badaniu cytologicznemu, podczas którego są specjalnie wybarwiane i oceniane pod mikroskopem. Patomorfolog ocenia wygląd komórek i ich wybarwienie różnymi barwnikami dającymi odpowiedź o rodzaju komórek aspiratu. Najczęściej biopsję wykonuje się pod kontrolą USG (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana). Kontrola USG daje możliwość precyzyjnego pobrania materiału do badań nawet z niewielkich zmian. Biopsja jest badaniem prostym, niedrogim i szybkim.

Przygotowanie pacjenta do biopsji

Przed pobraniem materiału ze zmiany chorobowej metodą biopsji cienkoigłowej nie jest wymagane specjalne przygotowanie pacjenta. Warto ubrać się wygodnie ze względu na możliwą tkliwość okolicy poddanej biopsji. Jeśli pacjent posiada należy wziąć wyniki badań USG, RTG, TK lub rezonansu magnetycznego. W przypadku biopsji tarczycy zaleca się zabranie ze sobą wyników badań krwi. Należy wziąć także dokumenty z operacji oraz innych badań histopatologicznych.

Powikłania po biopsji cienkoigłowej

Zwykle po biopsji BAC nie występują powikłania. Czasem w miejscu pobrania aspiratu pozostaje niewielki krwiak. Można stosować krem na stłuczenia w celu przyspieszenia resorpcji krwiaka.

Czy biopsja może spowodować, że zmiana chorobowa/guzek się zezłośliwi?

Z punktu widzenia onkologicznego nakłucie biopsyjne guzka jest całkowicie bezpieczne i nie powoduje zmiany guzka w złośliwego lub nie przyspiesza jego rozrostu.

Inne zastosowania biopsji cienkoigłowej

Biopsję BAC można stosować też do odbarczenia dużych zmian torbielowatych w piersiach czy tarczycy. Biopsja odbarczająca pomaga w zmniejszeniu dolegliwości bólowych. Ponad to, biopsję stosuje się też w celu diagnostyki węzłów chłonnych w przypadku podejrzenia przerzutów nowotworów złośliwych. Biopsję BAC można stosować także w celu diagnostyki zmian w obrębie jamy brzusznej np. wątrobie, trzustce. Jest to już jednak bardziej wymagający zabieg, po którym pacjent zwykle zostaje w jedną dobę w szpitalu. W celu diagnostyki nowotworów złośliwych wykorzystuje się biopsję gruboigłową.

Czy biopsja cienkoigłowa jest zawsze skuteczna w 100%?

Jak wyżej wspomniano niekorzystna lokalizacja zmiany chorobowej lub zbyt mała ilość aspiratu z materiałem biologicznym nadającym się do badania może zaważyć na skuteczności biopsji. W przypadku 20-26% przypadków wynik biopsji jest niejednoznaczny. Nie jest to jednak wynik braku umiejętności patomorfologa. Zdarza się bowiem, iż pobrana ilość materiału nie jest wystarczająca patomorfologowi do postawienia jednoznacznego rozpoznania. W takich sytuacjach powtarza się procedurę po 3 miesiącach. W przypadku wykluczenia raka konieczna jest także pilna konsultacja onkologiczna.

Etapy badania

1. badanie USG
2. wykonanie biopsji
3. przygotowanie wyniku badania w trybie pilnym 24 godziny po pobraniu materiału
4. konsultacja wyniku z diagnozującym lekarzem