U wielu dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych, co często budzi niepokój rodziców. USG węzłów chłonnych stanowi podstawowe badanie diagnostyczne, które umożliwia szybką i dokładną ocenę wielkości, kształtu, morfologii i unaczynienia węzłów chłonnych. W badaniu USG możliwe jest wstępne określenie przyczyny powiększenia węzłów chłonnych oraz odróżnienie stanu fizjologicznego od patologicznego. USG pozwala na wykluczenie większości poważnych chorób układowych czy stanów nowotworowych. W razie wątpliwości USG dostarcza lekarzowi przydatnych informacji ułatwiających ukierunkowanie dalszej diagnostyki.
Umów badanie USG w Szpitalu Dworska w Krakowie - ZADZWOŃ: 12 352 25 25.
Przyczyny powiększonych węzłów chłonnych u dziecka
Węzły chłonne odgrywają ważną rolę w procesach odpornościowych organizmu. Przez węzły chłonne przepływa zebrana w naczyniach limfatycznych chłonka pochodząca z międzykomórkowych przestrzeni ciała. W węzłach chłonnych różne czynniki zakaźne ulegają neutralizacji. Węzły chłonne mogą ulec powiększeniu w wyniku proliferacji prawidłowych komórek biorących udział w procesach odpornościowych albo wskutek napływu i naciekania obcych lub zmienionych patologicznie komórek.
Noworodki mają z reguły niewyczuwalne węzły chłonne. Ekspozycja dziecka na różnego rodzaju antygeny powoduje naturalne powiększenie węzłów chłonnych związane z uaktywnieniem procesów odpornościowych. Objawem może być wyczuwalny guzek na szyi dziecka lub zwiększenie objętości tkanek miękkich pod żuchwą. Powiększone węzły chłonne są często palpacyjnie wyczuwalne w okresie zakażeń wirusowych i innych chorób wieku dziecięcego. Jeśli węzły chłonne u dziecka są miękkie i łatwo przesuwalne, to zmiana ma zwykle charakter łagodny. Średnica prawidłowych węzłów chłonnych szyjnych i pachowych mieści się w granicy 1 cm, a pachwinowych maksymalnie 1,5 cm.
Stan powiększonych węzłów chłonnych może występować w przebiegu różnych schorzeń. Najczęściej są to tzw. węzły odczynowe, które stanowią odpowiedź na zakażenie obecne w obszarze, z którego chłonka spływa do węzłów chłonnych. Przykładem może być powiększenie węzłów szyjnych w odpowiedzi na zapalenie gardła lub powiększenie węzłów pod pachami po zadrapaniu ręki dziecka przez kota („choroba kociego pazura”).
Schorzenia i patologie, w których dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych:
- Zakażenia:
- bakteryjne, np. zapalenie gardła, choroby przyzębia, choroba kociego pazura, tularemia, błonica, dur brzuszny,
- wirusowe, np. cytomegalia, opryszczka, zapalenie przyusznic (świnka), odra, różyczka,
- grzybicze, np. toksoplasmoza,
- inne, np. gruźlica, borelioza, kiła.
- Choroby immunologiczne, np. autoimmunizacyjny zespół limfoproliferacyjny, przewlekła choroba ziarniniakowa, toczeń rumieniowaty układowy.
- Zaburzenia hormonalne, np. choroba Addisona, niedoczynność tarczycy.
- Nowotwory:
- białaczki,
- chłoniaki,
- przerzuty guzów litych.
- Inne: amyloidoza, sarkoidoza.
Wskazania do USG węzłów chłonnych u dzieci
Wykonanie USG pozwala na podjęcie szybkiej decyzji czy konieczne jest wykonanie biopsji węzła chłonnego. Wskazania do pilnego USG węzłów chłonnych u dzieci stanowią:
- twarde, bolesne i nieprzesuwalne guzki,
- zmiany guzowate na szyi o znacznych wymiarach (powyżej 2cm),
- guzki występujące w skupiskach,
- powiększone węzły chłonne okolicy nadobojczykowej,
- brak objawów przemawiających za zakażeniem,
- utrzymywanie się powiększonego guzka przez ponad 4 tygodnie.
Jak przebiega badanie USG węzłów chłonnych u dzieci?
Badanie USG poprzedza wywiad, w trakcie którego lekarz ustala:
- początek pojawienia się powiększonego węzła chłonnego,
- czy liczba powiększonych węzłów chłonnych zwiększa się,
- objawy wskazujące na obecność zakażenia,
- przyjmowane przez małe dziecko leki,
- kontakt ze zwierzętami,
- inne objawy, np. utrata masy ciała bez przyczyny.
Badanie USG węzłów chłonnych jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne dla dzieci. W trakcie badania lekarz nakłada specjalny żel na badaną okolicę ciała, do której następnie przykłada głowicę USG. Najczęściej ocenianymi węzłami chłonnymi podczas badania USG są:
- węzły chłonne szyi
- węzły chłonne nadobojczykowe,
- węzły chłonne pachowe,
- węzły chłonne pachwinowe,
- węzły chłonne jamy brzusznej.
Prawidłowy węzeł chłonny posiada owalny kształt, a jego powiększenie wynika z gromadzenia się namnożonych komórek biorących udział w procesach odpornościowych. Gdy w warunkach patologicznych dochodzi do niekontrolowanego podziału komórek nowotworowych, kształt węzła jest bardziej okrągły. Węzły zmienione odczynowo (powiększone fizjologicznie przy zakażeniu) ) zachowują prawidłową budowę strefową. Węzły zmienione nowotworowo mogą wykazywać zaburzenie układu komórek w ich wnętrzu, co przejawia się zmianami w obrazie usg. Lekarz podczas badania USG określa także stopień unaczynienia zmian oraz organizację naczyń krwionośnych. Patologiczny chaotyczny wzorzec unaczynienia może być typowy dla zmian nowotworowych. USG szyi u niemowląt pozwala ponadto zróżnicować powiększone węzły chłonne od wad rozwojowych, np. torbieli skrzelopochodnej czy torbieli przewodu tarczowo-językowego.
Źródła:
- Friedmann A. Diagnostyka i leczenie limfadenopatii u dzieci. Pediatria po Dyplomie (2010) 2: vol. 14 Nr 1.
- Batko T, Kosiak W. Zastosowanie badań ultrasonograficznych węzłów chłonnych u dzieci i młodzieży w gabinecie lekarza rodzinnego i pediatry – na podstawie doświadczeń własnych. Developmental Period Medicine, (2013),17, 213.
Najczęściej zadawane pytania o USG węzłów chłonnych dziecka:
Umów badanie USG w Szpitalu Dworska w Krakowie - ZADZWOŃ: 12 352 25 25.